ΚΥΠΡΟΣ ΜΟΥ
Τους
σκλαβομένους τόπους σου,ποττέ μόν τους ξιχάννω.
Το μόνον
πράμαν που ποθώ,
κοντά τους
πάλε να βρεθώ,
θέλω προτού
πεθάνω.
Στα
σκλαβομένα μέρη σου,θέλω να πάω πίσω.
Στες
στράτες π΄αναγιώθηκα,
Θεέ μου
ν΄αξιώθηκα,
να
ξαναπαρπατήσω.
Παιδκιά μου
στούντα χώματα,πουν πάντ΄αγαπημένα,
που
βρίσκουντε εις τον βορκά,
εχουμεν
κάμποσα χωρκά,
τωρά πουν
σκλαβομένα.
Είπα σας το
πολλές φορές,να σας ξαναθυμήσω.
Λεύτερα
θ΄άναι γλήορα,
τζιαι τότες
ούλοι σίουρα,
θέλω να
πάτε πίσω.
Εγιώ
παιδκιά μου γέρασα. Τα πόδκια μόν κρατούσιν.
Μπορεί να
είμαι τζιαι νεκρός,
άμα θα
έρτει ο τζιαιρός,
για να
λευτερωθούσιν.
Για τούτον
φήννω σας ριτζιάν,αν τύχει τζιαι πεθάνω,
έθ θελω να
με θάψετε.
Ξύλα
παιδκιά μου ν΄άψετε,
τζιαι βάρτε
με που πάνω.
Τζι΄άμα θα
κρούσω να γινώ,σταχτός χαμέ ππεμένος,
σωρέψετε
μ΄ως το κουτσιή,
τζιαι γιώ
να πάω που ποτζιεί,
ασσέν τζιαι
πεθαμμένος.
Βόρτε με
σ΄έναν μαστραππίν,παιδκιά μ΄αγαπημένα,
τζι΄άμα θα
έρτει ο τζιαιρός,τα Τουρκοπατημένα,
πίσω για να
τα πιάσετε,
όϊ να με
ξιάσετε,
επάρτε με
τζιαι μένα.
Τζιαι
φκάρτε λούκκον ξέβαθον, στο σιος μιας αροδάφνας,
τζιαι βάρτε
μέσα τον σταχτό,
για πάντα
πιον να νεπαφτώ,
στα χώματα
της Άχνας.
γράφει ο Δημήτριος Γκόγκας
Ο Χαμπής ο Αχνιώτης γεννήθηκε στο χωριό Άχνα της επαρχίας Αμμοχώστου στις 5/11/1948. Με την Κυπριακή Λαϊκή Ποίηση
ασχολείται από μικρός, όμως συστηματικά άρχισε να γράφει μετά την εισβολή όπου
και πήρε το όνομα Χαμπής Αχνιώτης. Κατάγεται από πολύ φτωχή οικογένεια και έχει
περάσει πολύ δύσκολα παιδικά χρόνια. Ως ποιητής έχει εκδώσει επτά ποιητικές
συλλογές, όλες γραμμένες στην Κυπριακή Διάλεκτο. Είναι από τις πλέον
χαρακτηριστικές πένες της Λαϊκής Κυπριακής Ποίησης και είναι βαθειά ερωτευμένος
με την Λαική Παράδοση της Μεγαλονήσου. Δεν είναι καθόλου ικανοποιημένος από την
εξέλιξη της Λαικής Κυπριακής Ποίησης αφού όπως ο ίδιος παρατηρεί εύστοχα: «…τη
στιγμή που φαίνεται ένας νέος ποιητής πεθαίνουν δυο παλιοί…» Θα περίμενε ειδικά
κίνητρα από την Πολιτεία ώστε οι νέοι της Κύπρου να έχουν την δυνατότητα να
ασχοληθούν με το είδος αυτό της Ποίησης. Ο ίδιος πάντως θα συνεχίσει να γράφει Λαική
Ποίηση. «….γιατί ο κύκλος του ποιητή κλείνει μόνο με τον θάνατο του.»
επισημαίνει χαρακτηριστικά. Σήμερα ζει
στο Ζύγι, είναι νυμφευμένος με την Ελένη Σεβερή με την οποία απέκτησε δυο
παιδιά τον Μάριο και την Θέκλη.
Τον ευχαριστούμε που δέχτηκε να παραχωρήσει αυτή την συνέντευξη και να μέσα
από τις ουσιώδεις απαντήσεις του, τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του.
1. Ξεριζωμένος λοιπόν στην ίδια σας την Πατρίδα. Πρόσφυγας όπως χιλιάδες άλλοι
πατριώτες. Σαράντα χρόνια μετά, αν και ο χρόνος επουλώνει τις πληγές, ο πόνος
της χαμένης Πατρίδας παραμένει. Πόσο έχει επηρεάσει αυτή η ανοικτή πληγή την ποίησή σας;
Ο ξεριζωμός και η προσφυγιά επηρέασαν την ποίηση μου τόσο
που για τον χωριό μου, για τον πόθο της επιστροφής, και γενικά για την
προσφυγιά έγραψα αρκετά ποιήματα.
2. Εραστής της Λαικής Κυπριακής ποίησης, ασχολείστε με αυτή από πολύ μικρός . Πως
γεννιούνται τα ποιήματά σας. Ποια εσωτερική
δύναμη ξεπηδά μέσα από την ψυχή σας και μετουσιώνει τον κόσμο σας σε
στίχους;
Τα θέματα των ποιημάτων μου τα παίρνω από δικά μου
βιώματα, από τη ζωή της υπαίθρου, από καταστάσεις της καθημερινής ζωής, έχω
γράψει επίσης θρησκευτικά ποιήματα, γνωμικά και άλλα…
3. Γράφετε στην Κυπριακή Διάλεκτο. Ένα γλωσσικό ιδίωμα που δεν διδάσκεται,
όπως φυσικά και όλοι οι διάλεκτοι της
Ελληνικής Γλώσσας. Και παλαιότερα σπουδαίοι Κύπριοι Ποιητές (Λιπέρτης,
Μαρκίδης, Μαυρίδης Νίκος, Μιχαηλίδης Βασίλης,
ακόμα και ο Κ. Μόντης κ.αλ) έγραψαν ποιήματά τους στην Κυπριακή Γλώσσα.
Πιστεύεται ότι εάν γραφεί Λαϊκή Ποίηση στην Κύπρο, στην Δημοτική θα χάσει την
ισχύ της. Η δύναμή της είναι η Κυπριακή Διάλεκτος;
Θα μπορούσα να γράψω και στη δημοτική με την ίδια
ευκολία, όμως μου αρέσει να γράφω πάντα στην Κυπριακή διάλεκτο. Πιστεύω ο
Κύπριος Λαϊκός ποιητής πρέπει να γράφει στην Κυπριακή διάλεκτο. Ποιητής που
γράφει δημοτική ναι είναι ποιητής αλλά όχι Κύπριος Λαϊκός ποιητής.
4. Εσείς έχετε προσπαθήσει να γράψετε Λαϊκή ποίηση στη Δημοτική Γλώσσα; Θα
ήταν σαν να αθετούσατε έναν όρκο, αυτή
την σχέση λατρείας που έχετε αναπτύξει με αυτό το είδος ποίησης;
Εγώ έχω γράψει δυο τρία ποιήματα στη δημοτική μετά
που Ελλαδίτες φίλοι μού το ζήτησαν και
τα έγραψα έτσι για να τα καταλαβαίνουν πιο καλά, όμως δεν τα περιέλαβα σε καμιά
ποιητική μου συλλογή.
5. Μετά την Τουρκική Εισβολή αλλάξατε το όνομά σας και από Χαμπής Χρυσοστόμου
γίνατε Χαμπής Αχνιώτης. Όπως είπατε θεωρείτε έτσι ότι προβάλλετε το χωριό σας.
Αντιληφθήκατε κάποιες αντιδράσεις; Οι φίλοι, οι γνωστοί πως υποδεχτήκανε αυτή
σας την απόφαση;
Μετά την βάρβαρη Τουρκική εισβολή άλλαξα το όνομα
μου και από Χαμπής Χρυσοστόμου, έγινα Χαμπής Αχνιώτης. Αυτό ιδιαίτερα οι
χωριανοί μου το δέχτηκαν θετικά γιατί έτσι προβάλλω το χωριό τους.
6. Περιπλανηθήκατε μετά το 1974 ανά την Κύπρο, μέχρι που κατασταλάξατε στο
Ζύγι. Οι συγχωριανοί σας (αν κάνω λάθος διορθώστε με ) επιλέξανε το Δασάκι της
Άχνας. Η απόσταση από το κατεχόμενο ερημωμένο χωριό είναι ελάχιστη. Ποιες
σκέψεις σας στροβιλίζουν στην θέα των ερημόσπιτων, στην θέα των χορταριασμένων
αυλών;
Ως εκ της θέσεως του το χωριό μου είναι ορατό από τις
ελεύθερες περιοχές, και ιδικά το σπίτι μου που ευρίσκεται άκρα του χωριού το
βλέπω πολύ καθαρά, μισογκρεμισμένο με χορταριασμένη αυλή. Σχετικά με αυτή την
κατάσταση έγραψα και ιδικό ποίημα.. ΕΙΑ
ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΚΟΤΕΙΝΕΣ ποιητική συλλογή με την πένναν της καρκιάς, σελίδα 199
7. Έχετε γράψει 7 ποιητικές συλλογές. Ψάχνοντας για το έργο σας ανακάλυψα τις
παρακάτω:
Κυπριακές Ρίμες
Με τον καμόν του γυρισμού
της πέννας μου οι ρίμες
Με την πένναν της καρκιάς
Με το γαιμαν της καρκιάς μου
Ποιες είναι οι άλλες δύο;
Όσον αφορά
τες εκδόσεις μου,
·
ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΡΙΜΕΣ
1990,
·
ΝΕΟΙ ΚΥΠΡΙΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ
ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΡΙΜΕΣ 1993
·
ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΜΟΝ ΤΟΥ ΓΥΡΙΣΜΟΥ
1996,
·
ΜΕ ΤΗΝ ΣΚΕΨΗ ΣΤΟΝ ΒΟΡΚΑ
2002,
·
ΤΗΣ ΠΕΝΝΑΣ ΜΟΥ ΟΙ ΡΙΜΕΣ
2005,
·
ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΝΝΑΝ ΤΗΣ ΚΑΡΚΙΑΣ
2008,
·
ΜΕ ΤΟ ΓΑΙΜΑΝ ΤΗΣ ΚΑΡΚΙΑΣ
ΜΟΥ 2010.
8. Τα ποιήματά σας έχουν μια
μελωδικότητα. Μια έντονη μουσικότητα και
προς αυτή την κατεύθυνση βοηθά το μέτρο του δεκαπεντασύλλαβου στίχου. Θέλω να σας ρωτήσω
για τα Τσιαττιστά. Τα Τσιατιστά αποτελούν ένα από τα πιο ζωντανά κομμάτια της
Κυπριακής λαϊκής ποιητικής δημιουργίας. Έχετε ασχοληθεί με αυτό το είδος;
Γράφετε Τσιατιστά; Συμμετέχετε σε αυτοσχέδιους αγώνες αλλά και σε
οργανωμένους; Θα αποτελούσε στόχο για
εσάς η έκδοση κάποιας ποιητικής συλλογής με Τσιατιστά;
Η Κυπριακή λαϊκή ποίηση θα μπορούσα να πω αποτελείται από
τα κλασσικά ποιήματα όπου έχουν γράψει όλοι οι Κύπριοι Λαϊκοί ποιητές, από τα
αφηγηματικά ποιήματα, δίστιχα και τα τσιαττιστά. Έχω ασχοληθεί με όλα τα είδη
αυτά, και έχω και βραβευθεί πολλές φορές σε όλες τες περιπτώσεις. Με τσιαττιστά
θα μπορούσα να βγάλω πολλά βιβλία, όμως αντιλαμβάνεσθε ότι επειδή είναι
αυτοσχέδια σε διαγωνισμούς, δεν καταγράφονταν δυστυχώς. Ορισμένα τσιαττίσματα
που έχουν διασωθεί τα περιέλαβα στην ποιητική μου συλλογή Με το γαίμαν της
καρκιάς μου.
9. Έχετε περάσει στην 7η δεκαετία της ζωής σας. Όλο αυτό το ταξίδι
της ζωής, σας πρόσφερε σημαντικές
εμπειρίες, λύπες και χαρές. Ποια γεγονότα της ζωής σας θα χαρακτηρίζατε
σαν τα σημαντικότερα;
Σημαντικότερα γεγονότα της ζωής μου θα έλεγα είναι το ότι
στα δεκατέσσερα μου μετοίκισα στο Liverpool στην Αγγλία για δουλειά, στα 18
όταν επέστρεψα και γνώρισα και παντρεύτηκα την γυναίκα μου, η γέννησης των
παιδιών μου, και το 1992 όταν σε διαγωνισμό ποίησης που προκήρυξε το ΡΙΚ και
όπου έλαβαν μέρος όλοι οι Κύπριοι ποιητές, πήρα το πρώτο βραβείο.
10.
Η δημιουργία Λαικής Ποίησης είναι ένα έμφυτο
χάρισμα ή μπορεί να αποκτηθεί με σκληρή εργασία; Η άποψή μου είναι ότι θα πρέπει να ισχύουν
και τα δύο και να ζούνε αρμονικά. Το χάρισμα θέλει δουλειά για να τελειοποιηθεί.
Εσείς τι λέτε;
Η δημιουργία Λαϊκής Ποίησης είναι έμφυτο χάρισμα,
το οποίο το οποίο θέλει δουλειά να τελειοποιηθεί.
11.
Οι Λαικοί Ποιητές της Κύπρου, αισθάνομαι ότι
χάνονται. Είναι μια διαπίστωση που εσείς συμμερίζεστε; Υπάρχουν καινούργιες
πένες, νέοι άνθρωποι που μπορούν να συνεχίσουν αυτή την παράδοση και να πάνε
την Κυπριακή Λαική Ποίηση ακόμα πιο πέρα; Ακόμα πιο μπροστά;
Η Κυπριακή Λαϊκή Ποίηση πιστεύω ότι όσο πάει
χάνεται…. Δεν έχουν κίνητρα οι νέοι σήμερα να ασχοληθούν…. Καμιά κυβέρνηση δεν βοήθησε την παράδοση… τη
στιγμή που φαίνεται ένας νέος ποιητής πεθαίνουν δυο παλιοί…
12.
Μπορείτε να μου αναφέρετε κάποιους σημαντικούς
λαικούς ποιητές της Κύπρου, πλην των αναγνωρισμένων που προανέφερα σε κάποια
πρωτινή ερώτηση;
Αξιόλογοι Κύπριοι Λαϊκοί ποιητές που έφυγαν είναι,
ο Κώστας Κατσαντώνης, Χαμπής Κολοκάσης, Καρνέρας και άλλοι…
13.
Συνεργαστήκατε με το ΡΙΚ ως συγγραφέας Κυπριώτικων σκετς και συνεργάζεστε ακόμα. Πως
και δεν εκδώσατε κάποιο σχετικό βιβλίο με Κυπριακά σκετς;
Έχω γράψει πολλά Κυπριώτικα Σκετς τα οποία έχουν
μεταδοθεί από το ΡΙΚ και προβληματίζομαι κατά πόσο πρέπει να τα εκδώσω. Θα
πουληθούν άραγε; Θα βγάλω τα έξοδα μου;
14.
Εκτός όμως από την Λαική Ποίηση της Κύπρου,
υπάρχει και η άλλη οδός. Η Λυρική Ποίηση, η Επική, η Δραματική κτλ. Ποια η δική
σας σχέση με τα άλλα είδη ποιήσεως. Διαβάζετε σύγχρονους Κύπριους ή μη
Ποιητές; Ο λόγος τους είναι αρκετός για
να σας συνεπάρει;
Σέβομαι κάθε άλλο είδος ποίησης αλλά θεωρώ ότι κανένα
άλλο είδος δεν συναγωνίζεται τες ρίμες.
15.
Θα ξαναγυρίσω στη ποίησή σας; Σε ένα ποίημά σας γράφετε;
Πέτε μου ποια κοιβέρνηση, έφκειν να κυβερνήσει,
τζιαι έκαμεν προσπάθειες, για να διατηρίσει,
την λαϊκήν την ποίησην, να μεν χαθεί να σβήσει;
Είστε αλήθεια πικραμένος από την συμπεριφορά της Πολιτείας προς το είδος
της τέχνης που υπηρετείται; Τι θα περιμένατε; Τι θα προσδοκούσατε;
Είμαι πολύ απογοητευμένος με την πολιτεία που δεν
φροντίζει να διατηρήσει την λαϊκή ποίηση, και γενικότερα τες ρίζες μας.
Βρίσκουν την φθηνή δικαιολογία του οικονομικού, και όμως εγώ ένας απλώς
άνθρωπος λέω ότι αν δυο φορές τον χρόνο διοργάνωναν διαγωνισμούς λαϊκής ποίησης
θα τους στοίχιζε ελάχιστα, και θα έδιναν ένα κίνητρο στους ποιητές να
ασχοληθούν να διακριθούν και να φανούν και νέοι ποιητές.
16.
Τι ορισμό θα δίνατε στην Λαϊκή Κυπριακή
ποίηση; Τι είναι για σας τελικά η ποίηση
Με ανώτερο αριθμό το δέκα, θα έδινα δέκα στην Κυπριακή
Λαϊκή Ποίηση και κατώτερους αριθμούς σε άλλα είδη ποίησης.
17.
Αισθάνεστε
ότι μετά από τόσα χρόνια γραφής έχετε ολοκληρώσει τον κύκλο σας ή έχετε
κουράγιο να συνεχίσετε να γράφετε..
Μετά από τόσα χρόνια γραφής το βλέπω ότι όσο
περνούν τα χρόνια γράφω όλο και καλύτερα και θα γράφω όσο ζω, γιατί ο κύκλος
του ποιητή κλείνει μόνο με τον θάνατο του.
Γιατί να ενοχλήσουν τους επιστάτες
