Μεταγνώση / Φιλούση Νένα

Εμείς που γεννηθήκαμε κοντά στη θάλασσα

γνωρίζουμε ανάγνωση του κυανού

έχουμε πλήρη επίγνωση του λευκού

μετρήσαμε χιλιάδες φορές τα πράσινα του νερού.

Πρόβλημα έχουμε στο κόκκινο- όχι των άλλων

το δικό μας αίμα

Βάλαμε ένστολους να φυλάνε έξω απ’ το δέρμα μας

αν βγει ή αν χαθεί επί σκοπού

να ξαναγράφεται η ιστορία του

με άλλα επίθετα και προσδιορισμούς

με άλλη διάσταση και αρώματα.

Το σώμα μας στάθηκε σκέτη ταλαιπωρία.

Σώματα Ασφαλείας: Ποιητική Συλλογή της Νένας Φιλούση / 2019

«Salto mortale»

Τα ποιήματα κινδυνεύουν από ποιητές
κροκόδειλους φιλήσυχους πολίτες
μυστήριο πράμα
με τόσο κολύμπι στη λίμνη
οι κονδυλοφόροι σοβαροί
ξεροκαταπίνουν στα δικαστήρια
ανήξεροι παντελώς
για τα ομαδόν πηδήματα μικρών ψαριών
κάποιος τα κυνηγάει προφανώς
ίσως ένας κέφαλος ή μια τσιπούρα με κοφτερά δόντια
πρόσφατη άφιξη στο γειτονικό ιχθυοτροφείο.
Απίστευτο πόσα αδέλφια μας κυκλοφορούν
με μαχαίρια στη ζώνη οριζόντια
γυμνά σαν περισπωμένες.

**

Φυτέψτε δέντρα στην πλαγιά εκεί

Ήταν μια πόρνικη εποχή.

Φοράγαμε αόρατα τακούνια

με πολύχρωμες αυτάρκειες

και ποζάραμε σε όλα τα παράθυρα.

Το καλοκαίρι βρίσκαμε κλαδιά και φύλλα

από το μαδημένο δέντρο μας

των Χριστουγέννων παντού

και τον χειμώνα κάτι ξεφτισμένα ψαθάκια

απομεινάρια άλλης εποχής

κατοχυρωμένης επίσημα ως ανέμελης

(όχι, δεν μας πονά η έλλειψη

πιο πολύ η θύμηση μας κόβει στα δυο

και η  μελαγχολία  των ποιητών κυρίως).

Ευτυχώς τώρα βρέχει αδιάκοπα τρεις μέρες

πάνω που ξεθαρρέψαμε

και βγάλαμε το τελευταίο μας ρούχο.

Η ανία δεν αποτελεί πρόβλημα. Η ανάμνηση ναι

**

Συνηγορία 

Πιο θλιβερά από το φονικό

τα πικραμένα δάκρυα των γερόντων

σε χαρακωμένες μετάνοιες.

Κι ας μη θυμάται κανείς πια πώς ρημάξαμε.

Με τόση ζέστη σ’ αυτό τον τόπο

η θανατίλα παραμορφώνει πρώτα

τη ζωή αυτών που μένουν

για να γίνονται μνημόσυνα με σημαίες

όσο η πόλη ανάβει ψευδοφωτάκια και οι άνθρωποι

μιλούν για την υγρασία και τα πάθη των άλλων.

Πιο θλιβερή από την ατολμία να φύγεις

η σιωπή των γηροκομείων.

Γι’ αυτό κρατάν μπαστούνια.

Για να ακούγονται στο πάτωμα.

Νένα Φιλούση (βιογραφικά στοιχεία)

Η Νένα Φίλούση γεννήθηκε στη Λεμεσό το 1969. (φιλολογικό ψευδώνυμο της Έλενας Σάββα) Σπούδασε παιδαγωγικά. Εργάζεται στην Δημοτική εκπαίδευση στην Κύπρο.

Ποιητικές Συλλογές: 

•  "Μνημορροή", εκδ. «Ιωλκός» 2002 
• "Υπόλοιπο Λογαριασμού", εκδ. "Βιβλιοεκδοτική" 2008. 
• Ακτήμων (2014) 
• Σώματα Ασφαλείας/ 2019

Επίσης τη συλλογή διηγημάτων: "Ας ρώταγες ποιον αγαπώ", εκδ. "Παράκεντρο"(2010)  που πήρε το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας (2010) στη κατηγορία του Διηγήματος.

ΑΚΤΗΜΩΝ : Ποιητική Συλλογή της Νένας Φιλούση που εκδόθηκε το 2014. (μικρό απόσπασμα)

ΕΛΑΙΟΧΡΩΜΑΤΙΣΤΗΣ

Ο πατέρας μου είναι δάσκαλος σιωπηλός.
Κλείνει τρύπες και ρωγμές
με άσπρο, εύπλαστο πηλό «τον πιο καλό στην αγορά».
Βάφει πόρτες, παράθυρα, τοίχους
και πλένει τα πινέλα με νερό ή white spirit.
Δε μιλά. Ούτε γράφει. Μόνο κοιτάζει.

Τα καλοκαίρια βάφω κι εγώ
ό,τι βρω. Διάφορα χρώματα.
Δε ζωγραφίζω πια
μόνη μου γεμίζω τις τρύπες
και μπογιατίζω τοίχους αδιάκοπα.
Αλλά πάντα βγαίνει από κάτω
το λευκό του πατέρα.

ΜΕΤΡΟ

Κάνω συλλογή με υπόγειους χάρτες ταχείας μεταφοράς
λεωφορεία και τρένα σε μεγαλουπόλεις μοναξιάς
η κόκκινη γραμμή, η πράσινη, η μπλε
και τα μπαγάζια στην πλάτη
στους γυμνούς ώμους, στο σβέρκο
αφήνω ίχνη ενοχής παντού.
Η μέση μου πονά εκ γενετής.
Να φεύγεις λέει είναι σαν να πεθαίνεις λιγάκι.

Κουβάλησα βαγόνια φορτωμένα άλλους
αλλά φεύγω συνέχεια.
Ταξιδεύω κάνοντας λάθη
με τα εισιτήρια, τις βαλίτσες τον προορισμό.

Στις αναχωρήσεις γενικά είμαι χαρούμενη.
Μόλις δω τρένο χιμάω μέσα.
Με τόση αποταμίευση θανάτου ίσως τελικά χορτάσω τη ζωή.

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

Πατρίδα μπορεί να είναι ένας δίγλωσσος χάρτης

ή ένα πράσινο βιβλίο συμβίωσης
φωτογραφίες με ακίνητες ευτυχίες
στημένη ησυχία από παλιά
σε διάφορες ερμηνείες.
Κι ακόμα, η ματιά των άλλων
των περαστικών
που μας έδειξαν πώς ξεγυμνώνεται κανείς
χωρίς αιδώ μόνο από πείσμα
και πώς κοιτάζεις με λαχτάρα ένα σώμα
το πλησιάζεις, το κατοικείς
γίνεται το σώμα σου, η πατρίδα σου.
Κάτι δηλαδή σαν αυτοστέγαση.

Αιώνες μετά πατρίδα γίναν τα παιδιά μου.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

Όταν γυρίσω από τα δεσμά μου
θα με αναγνωρίσεις μητέρα
από μια ελάχιστη φαγούρα στο δεξί φρύδι
κι ένα ερυθρό σημαδάκι
στο αριστερό μπράτσο από μέσα.

Θα με αναγνωρίσεις ως αγνοούμενη που επανήλθε.
Με τα ίδια σημάδια μητέρα.
Κι ας μην έφυγα ποτέ.

ΕΝΤΟΥΤΟΙΣ ΑΚΤΗΜΩΝ

Δεν έχω τίποτε δικό μου
ούτ’ εμένα
ούτ’ εσένα.
Για τίτλο ιδιοκτησίας ούτε σκέψη.
Εδώ και το πακετάκι του θανάτου
«οι καπνιστές πεθαίνουν γρήγορα»
και από την άλλη μεριά «το κάπνισμα σκοτώνει»
μου το αγόρασαν. Ένας φίλος,
η ευρωπαϊκή ένωση, εσύ
δε θυμάμαι.

Υπόλοιπο Λογαριασμού: Ποιητική Συλλογή της Νένας Φιλούση. Εκδόθηκε το 2008 (μικρό απόσπασμα)

Προφητεία

Στις παρυφές της αυτάρκειας
το αίμα που ξοδεύεται
έχει σημασία και έκταση
όσο να γίνουμε κυανοί ή ολοπόρφυροι
στο ποίημα που πάλιωσε και τη ζωή μας την τόση.
Ας έρθει όμως πρώτα φως και βλέπουμε.
Η δεύτερη εποχή των σωμάτων
αρχινά πρωί καλοκαιριού
θαρρείς πάμφωτο.
Αλλά οι βροχές αργούν.

Καημός

Μικρό συννεφάκι σαν το λευκό στον ύπνο
και γαλάζιο φορτηγό που κατεβαίνει
πατώντας αθόρυβα σε αλήθειες
ασυνείδητες
σαν άγγελος.
Αυτός που είναι καραβάκι μου
ζωντανός αλλού φέρνε μου
χαμένος τάχα
από το φως και άτολμος
φέρνε μου, άγγελος σ’ όλα.

Ας έκανα μια λέξη ωραία
ξελογιάστρα, ηδονικιά, να τον κρατήσω.
Όχι για πάντα
Για όσο ζω στο χρώμα.

Κανονισμοί ασφαλείας

Είναι πονηροί λένε οι καιροί
καθώς οι φίλοι των ανέμων αλλάζουν τη φορά μας.
ανίδεοι εντελώς κάθε σωματικής επαφής ή δικαίου
που ακόμα κι αυτό μεροληπτεί
εις βάρος του εαυτού του.
Όσο για τους δρόμους που κλείσανε
βγήκε ανακοίνωση:
Θα παίρνουμε την εκτροπή
και θα μιλάμε μόνο στο τηλέφωνο.
Για το καλό μας.

Αντινόμος

Στις μικρές νυχτερινές συναυλίες
και στα υπαίθρια θέατρα.
στις γωνίες των σχολείων
και στο ημίφως του έρωτα μόνο
επιτρέπεται το κάπνισμα.

Αισθήσεις προς μνήμη

Αιχμάλωτος ο καιρός που εγκλωβίσαμε
μάτια και στόμα
στη λευκότητα του έρωτα
εδώ κι αλλού
αιχμάλωτος κι ο πόνος.
Τι πήραμε, τι δώσαμε σε ημερομηνίες λιτές
μικρές οδύσσειες στα φανάρια και στις διαβάσεις.
Αιχμάλωτος παραμένει ο έρωτας και πού τελειώνει
ό,τι θαρρείς πως πέρασε απ’ τη γεύση μας μονάχα
κι αλυσοδέθηκε στο νου.

ΜΝΗΜΟΡΟΗ: Ποιητική Συλλογή της Νένας Φιλούση: Εκδόθηκε το 2002 (μικρό απόσπασμα)

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟ

Στη σκοτοδίνη του έθνους
η ψεύτρα μητέρα μας ανεβαίνει
στο αυτοκίνητο του Αντρέα μ’ όλο το βιος
των Χριστιανών και κάνει γεια μοιραία.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Ο μικρός νεκρός με τα χειμερινά φώτα
της ενέδρας και του κλοιού
γυρίζει πάλι στα μάτια μας.
«Ευρίσκομαι μεταξύ αγγέλων…» λέει
και τρώει σαν καλός νεκρός
το φαΐ που ετοίμασε η μάνα του.

ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ «ΛΗΔΡΑ ΠΑΛΑΣ»

Ο τόπος είναι αυτόχειρας
και περπατά θηλυπρεπώς
πάνω στα πρηξίματα των αντρών στις φωτογραφίες
που γύρισαν λειψοί τάχα μου ελεύθεροι
τελευταία εποχή της ιστορίας εκείνης.

Έφηβη είναι και η λύπη μας που κλαίει στη φαντασία των αδήλώτων
οι ήρωες θαρρούν πως μπορούν να βγάλουν περίπατο
κάθε δικαίωμα ή ενοχή
χωρίς να τρομάξουν:
άσπρα φουγάρα οι περαστικοί.
Κι εσύ στη μνήμη μου.
Φωτιές δεν έχουν μείνει.

Οι εραστές μας πεθαίνουν κατ’ επανάληψη
στον ύπνο τους
Όλη μας η νιότη ένα οδόφραγμα
όπου κλάψαμε και ομαδικά και μόνοι
τα ταβάνια των ψηφισμάτων κινδυνεύουν
κι αυτά αδήλωτα
να χαθούν.

Όλη μας η νιότη ένα οδόφραγμα
όπου κλάψαμε και ομαδικά και μόνοι

ΑΔΙΑΛΕΙΠΤΩΣ

Των πεθαμένων φίλων τα χέρια μεγάλωσαν και μας
φτάνουν
συνέχεια του κακού ονείρου
μυρωδιά από εγκαύματα στα άκρα μας
και απελπισμένα επιφωνήματα
εδώ.
Τον κουβαλήσαμε μέχρι τον τάφο
παιγνίδι όλα για όλα μην πέσουμε.
Κι εκείνος σηκώθηκε αξιοπρεπώς
έσπασε πιάτο, έχυσε λάδι
και κατέβηκε.

Συνεχίζει να μου γράφει ερωτικά
και μετά θάνατον.
Εγώ πορνεύτηκα
γεννήθηκα
και γέννησα.
Κι αυτός να στέλλει ολοζώντανος
γράμματα αγάπης.

ΕΝ ΤΕΛΕΙ

Οι ποιητές μάχονται ν’ ανέβουν στη λύπη
με τη χαρά στα σακίδια
να σώσουν τα θαύματα και τους αγίους
που αγάπησαν.
Δεν είναι νησί ο τόπος μας
ένα κουβάρι μόνο που μαζεύεται
τεντώνεται κι αναδιπλώνεται
αδιαλείπτως.

Η ποίηση ανεβαίνει στην άσκηση
εν πομπή
με κεριά και λαμπάδες
Κατεβαίνει στον πόνο μοναχή και λάμπουσα
με ένδυμα νυμφώνος καθαρό
από λογής-λογής αγνότητες κι ιδανικά.

«Η ποίηση είναι μνήμη, μνήμα, μνημείο»
και τα πουλιά του σκαλιστή
στ’ αμπέλια της Παναγίας
η νυχτερινή της μεταμόρφωση.
Γονυκλισία ατέλειωτη που καταργεί το τέλος.

Να τώρα μαζεύει τα ρούχα της
και κλείνεται στην ερημιά με πείσμα.

ΕΛΑΙΟΧΡΩΜΑΤΙΣΤΗΣ

Νένα Φιλούση

Ο πατέρας μου είναι δάσκαλος σιωπηλός.
Κλείνει τρύπες και ρωγμές
με άσπρο, εύπλαστο πηλό 'τον πιο καλό στην αγορά'.
Βάφει πόρτες, παράθυρα, τοίχους
και πλένει τα πινέλα με νερό ή white spirit.
Δε μιλά. Ούτε γράφει. Μόνο κοιτάζει.

Τα καλοκαίρια βάφω κι εγώ
ό,τι βρω. Διάφορα χρώματα.
Δε ζωγραφίζω πια
μόνη μου γεμίζω τις τρύπες
και μπογιατίζω τοίχους αδιάκοπα.
Αλλά πάντα βγαίνει από κάτω
το λευκό του πατέρα.

Το γυαλί

Σπάει και κόβει τα χέρια σου

κρατάει κρύο το νερό που πίνεις

διατηρώντας τις ασφαλείς

αποστάσεις ανάμεσα μας.

Δεν είναι τυχαίο που γίνονται από

γυαλί

κτίρια και γραφεία

τραπέζια για φαί

και σχέσεις.

Με την κατάλληλη επεξεργασία

γίνεται καθρέφτης.

Σπάει παντού και σε κόβει

κρατάει κρύο το χαμόγελο

διατηρώντας την εγωπάθεια ζωντανή

κι αποσπά την προσοχή από το μέσα

μας.

Κάποτε για το γυαλί θα γράφω κάτι.

Λεμεσός

Η πόλη μου ένας παράλιος δρόμος
γαζίες, υπαίθρια καφέ, νυχτερινοί ευκάλυπτοι
φωτογράφοι τουρίστες
διατηρητέα λήθη.

Η πόλη μου μια γυναίκα
που χουζουρεύει ανόητα
σε δανεικά σεντόνια
και κοιτάει αχόρταγα απ’ το τζάμι
στωικούς φοίνικες
και παραταγμένα καρποφόρα.

Η πόλη μου κάθε Κυριακή
πάει ποδηλατώντας στο δασάκι
κι αναπνέει για όλη τη βδομάδα.

Τα καλοκαίρια βάζει ένα καουμπόικο καπέλο
και φουστανάκι ελάχιστο
για να βρει το σώμα της που παίρνει
κάποια στιγμή φωτιά.

Δίψα

Πάνω από ένα πηγάδι
σκύβουμε κουρασμένοι σε νερό διάφανο
και γίνονται όλα αβαθή
ελαφρά και αθώα
σε ρυθμό αργοκίνητων βλεφάρων.

Άλλοτε το νερό έχει μια γεύση ματαίωσης
όπως όταν είπαμε φτου κι ελευθερία
και μας είπαν όχι, παίξτε μόνοι σας.
Ωστόσο τίποτε δεν είναι όπως παλιά
ο Νοέμβριος τώρα κρύβει καλοκαίρια
που καίνε όλες τις μνήμες
όλα τα επίτηδες αφημένα χνάρια ατυχών ερώτων.

Πάνω από το πηγάδι
η ομορφιά του κόσμου πιάνει φωτιά
αγγίζονται τόσα σώματα
και τρέμει το νερό.

Επιπλέον είναι μοναδική αυτή η ιδιότητά του
να μας ενοχοποιεί για αφωνία
ή παιδικές εξομολογήσεις.
Ακόμα.

Απογυμνωτής καλωδίων

Ο τόπος κοινός.
Ερυθρός, με βαλβίδες, κοιλίες, υγρασίες
Πάλλεται σ’ όλα τα σώματα
Έχει ρυθμό και απλότητα.
Τον ορίζουν τα πρόσωπα των άλλων
Που κουβαλάμε εκ γενετής για ν’ αγαπήσουμε.
Ως τη στιγμή που φτάνει ο έρωτας
Να κάνει τα ασήμαντα σπουδαία
Και μέγιστα τα μικρά.
Είναι μια εμπειρία έξω από μας
Καθόλα χειρωνακτική, παρόλ’ αυτά απλή
Σαν φυσική αλλαγή ονομάτων.
Όπως όταν σε είδα και γέμισε η νύχτα φως.
Κύματα ευφορίας κάλυψαν τα σκληρά υλικά
Κάθε καλό αγωγό της θλίψης. Κι εκείνη
Η πρώτη χαρά σήμανε τη ροή του αίματος για πάντα.
Έκτοτε γυρίζω με καλώδια γυμνά
Στην ακτή των ευνοημένων
Στις παρυφές του εσύ. Εκεί που το εγώ μου
Γίνεται παιδί και παίζει σχοινάκι όλο το απόγευμα.

Αποκλειστική ενασχόληση

Όταν σμιλεύεται ένα ποίημα
δε γράφεται τίποτα καινό στο νου
κανένας στίχος δε γεννιέται
ούτε μύθος
ούτε θρήνος.
Οι λέξεις που διαλέγεις μαλακώνουν
για να ζυμωθούν
για να πονούν λιγότερο.
Η θέση που ορίζεις για το ανάμεσα ή το περίπου
είναι αυθαίρετη
και η δειλία σου κάνει το «και» μεγάλο και τρανό.
Οι περιττές αναφορές ζυγώνουν
και γελούν με το χρόνο που αφιέρωσες
κυρίως για τον τίτλο.

Αύριο ίσως

Ίσως κάποτε μπορέσω
να παραβιάσω την αυτάρκεια των ενδυμάτων
και να εισέλθω πανηγυρικά
στο βαθύτερο μέσα σου. Το δέρμα
έχει πολλές εισόδους. Σαν το μυαλό.

Δε θα με νοιάζει τότε αν έβαλαν όριο
ηλικίας και πίστεων.
Θα ’ναι μια πολύ ζεστή μέρα
με φως κατ’ επιλογή
και υγρασία ρυθμιζόμενη.
Θα μπω λοιπόν ειρηνικά
με τη σιγουριά της ευτυχίας
που σημειώνει ημερομηνίες και χαρούμενα
αναρριχώμενα μοτίβα.

Σήμερα, αύριο, ποιος ξέρει. Στην άλλη ζωή
ίσως. Με φωτάκια αναμμένα
και φιλικά τραγουδάκια
ανάμεσα στα βήματα ή τις παύσεις.

Προς το παρόν θα κόψω το τσιγάρο
και θα περιμένω. Αύριο βλέπουμε.

Το γυαλί

Σπάει και κόβει τα χέρια σου
κρατάει κρύο το νερό που πίνεις
διατηρώντας τις ασφαλείς αποστάσεις ανάμεσά μας.
Δεν είναι τυχαίο που γίνονται από γυαλί
κτίρια και γραφεία
τραπέζια για φαί
και σχέσεις.

Με την κατάλληλη επεξεργασία γίνεται καθρέφτης.
Σπάει παντού και σε κόβει
κρατάει κρύο το χαμόγελο
διατηρώντας την εγωπάθεια ζωντανή
κι αποσπά την προσοχή από το μέσα μας.

Κάποτε για το γυαλί θα γράψω κάτι.

δηθεν

Ήμουν πάντα αφοσιωμένη στην κυριολεξία
μ’ εμμονή που απογυμνώνει
τις σιωπές
και θρονιάζει την αληθοφάνεια
στο τραπέζι το μεγάλο, το καλό.
Για παράδειγμα.
Αν πετά χαμηλά ένα πουλί
Λέω: πλησιάζει στη γη το φως.
Κι όταν μας απειλεί ο πόλεμος
Λέω: τρώγοντας έρχεται η όρεξη.

Υποψήφιες αγάπες ενίοτε γυρεύουν
αποδείξεις καλής θελήσεως
συγκεκριμένων προδιαγραφών.
Όσα εκατοστά χαμόγελο
τόσες προσκλήσεις για καφέ
πάρτι γενεθλίων ή Χριστουγέννων
εκδρομές με συγγενείς ή φίλους.

Θέλω να ξέρω τι εννοούν.
Ελάτε να πιούμε έναν καφέ μετά δακρύων;
Να φάμε μαζί μη βάλουμε τα κλάματα γιορτή που είναι;
Ή να καθόμαστε πολύ κοντά
να μην ακούγεται ο χρόνος;

Ήμουν πάντα μανιακή της όρασης
τόσο οικειοποιήθηκα τους οφθαλμούς των άλλων.