ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ, Ο ΕΥΣΕΒΗΣ ΜΟΥ
ΠΟΘΟΣ...
Της Σπάρτης οι πορτοκαλιές
τραγούδησε ο ποιητής
κι εγώ αποδώ για τις δικές μου κλαίω
πονώ διπλά κάθε άνοιξη και πάσχα
όταν τις νοιώθω βουρκωμένες
μες τ΄αρωματικα τους δάκρυα ντυμένες
πένθιμες νύμφες του Ευαγόρα..
Αμμόχωστος μου λατρεμένη
ένα λυγμό κατάντησαν το άγιο όνομά σου...
Αθήνα άνοιξη 2014
εμπνευσμένο από το υπέροχο ποίημα του
Νικηφόρου Βρεττάκου
"Της Σπάρτης οι πορτοκαλιές"
γράφει ο Δημήτριος Γκόγκας
Ο Λευτέρης
Ελευθερίου γεννήθηκε στον Άγιο Γεώργιο
Σπαθαρικού της επαρχίας Αμμοχώστου το 1951. Σκαλίζοντας το διαδίκτυο
συναντήθηκα με την ποίησή του. Μια ποίηση
εμπνευσμένη βαθύτατα από προσωπικά
βιώματα αλλά και από τις ζωές των… άλλων. Ο ίδιος όπως σχετικά αναφέρει
αισθάνεται την Ποίηση ως μια «…εσωτερική παρόρμηση..» Παράλληλα ασχολείται με
την λογοτεχνία αλλά και την ζωγραφική. Σπούδασε
οικονομικά στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έργα του μπορείτε να αναγνώσετε σε
διαδικτυακούς χώρους αλλά και στην προσωπική του σελίδα σε Κοινωνικό δίκτυο. Η γνωριμία μας προέκυψε μέσα από την κοινή μας
αγάπη για την ποίηση. Έτσι καταλήξαμε σε αυτή την ουσιαστική συνέντευξη, προσπαθώντας να προσεγγίσουμε τον …..εύτοκο
ποιητή .
Τον
ευχαριστούμε από καρδιάς
Ποίηση είναι μια εσωτερική παρόρμηση, έτσι την νοιώθω, έτσι την εκφράζω……
1. Κύριε Ελευθερίου γεννηθήκατε στο Άγιο Γεώργιο
Σπαθαρικού της επαρχίας Αμμοχώστου το 1951 και σε ηλικία 19 χρονών, το 1970
μετακομίσατε στην Αθήνα. Από τότε ζείτε και εργάζεστε στην Ελλάδα. Ποιοι ήταν
οι λόγοι που σας οδήγησαν σε τούτη την …μετανάστευση;
--Λόγοι ανάγκης και βιοποριστικοί. Ήρθα στην Αθήνα για σπουδές, το
πραξικόπημα όμως και η εισβολή στην Κύπρο το 1974 με κατέστησαν εκτοπισμένο και
πρόσφυγα, οπότε η μόνιμη εγκατάσταση μου πλέον έγινε "υποχρεωτική".
2. Πως βιώσατε εκείνα τα δύσκολα χρόνια της ……Δικτατορίας
στης Αθήνα. Ποιες οι θύμησές σας;
--Έντονες, πολύ έντονες. Με μια μόνιμη σκιά φόβου να πλανάται παντού... Βίωσα
απειλές και εκφοβισμούς αλλά και σύλληψη και ο μόνιμος φόβος μας ήτανε η
απέλαση που τόσο εύκολα την επέβαλλαν τότε. Έζησα την πρώτη απόπειρα για
ελεύθερες φοιτητικές εκλογές στην ΑΣΟΕΕ, καθώς και τα γεγονότα της Νομικής με
αποκορύφωμα τα γεγονότα του Πολυτεχνείου...
3. Το 1974, τέσσερα χρόνια μετά την εγκατάστασή σας στην
Ελλάδα, η Κύπρος αντιμετωπίζει την Τουρκική Εισβολή και η Αμμόχωστος
παραδίδεται αμαχητί στον κατακτητή. Το να σας ρωτήσω τι νιώσατε είναι σαν να
ρωτώ μια μάνα τι νιώθει όταν χάνει το παιδί της. Όμως πράγματι, τι
αισθανθήκατε, σαν Έλληνας, σαν Κύπριος από την πολύ μεγάλη απώλεια του
Ελληνισμού.
--Μα μέχρι και σήμερα το ίδιο αισθάνομαι... Ξεριζωμένος, ξεσπιτωμένος,
εκτοπισμένος.. λέξεις που δεν ξέραμε την έννοια και τον πόνο που κρύβουν μέσα
τους. Αλλά το χειρότερο είναι να εξακολουθείς να νοιώθεις προδομένος, ένας λαός
προδομένος που ποτέ δεν λυτρώθηκε με μια κάθαρση από την ύβρη της προδοσίας...
4. Σπουδάσατε οικονομικά στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο
Αθηνών και εργάζεστε ως οικονομικός αναλυτής σε όμιλο επιχειρήσεων. Τα
τελευταία χρόνια αρχίσατε να δημοσιοποιείτε σε ιστοχώρους κείμενά και ποιήματά
σας. Πως γεννήθηκε αυτή η ανάγκη;
--Πάντα έκανα κάποιες δειλές απόπειρες, απλά δεν τα δημοσίευα. Αν έχετε
προσέξει, το πρώτο ποίημα μου που αναρτήσατε στις δικές σας σελίδες είναι
γραμμένο το 1975. Εδώ θα ήθελα να αναφέρω την καταλυτική επίδραση που είχε στη
ζωή μου ο αείμνηστος φιλόλογος μας στο Β' Γυμνάσιο Αμμοχώστου, ο εξαίρετος
λόγιος και ποιητής Σάκης Νικολάου.
5. Παράλληλα ασχολείστε και με την ζωγραφική. Οι πίνακες
σας αποτέλεσαν ποτέ πηγή έμπνευσης για ποιητικό έργο, αλλά και το αντίθετο;
--Όχι δεν μπορώ να πω κάτι τέτοιο.. Θεωρούσα και θεωρώ τη ζωγραφική σαν ένα
άλλο είδος εκτόνωσης, τουλάχιστον με τα δικά μου αισθητικά κριτήρια. Μόνο ένα
μικρό μου έργο μπορώ να πω ότι είναι συνδυασμός των πιο πάνω όταν προσπάθησα να
ζωγραφίσω τη δική μου Πιετά στο πρόσωπο της Κύπριας ολοφυρόμενης μάνας, αυτή
είναι η μοναδική μου απόπειρα. Κι εδώ επίσης θα ήθελα να αναφερθώ σε μια πολύ
αγαπημένη μου καθηγήτρια των Τεχνικών στο Γυμνάσιο, την αείμνηστη Στάλω
Καντούνα και τη σημαντική επίδραση που είχε πάνω μου η δική της παρότρυνση και
ενθάρρυνση.
6. Συνήθως από πού αντλείτε την θεματολογία των ποιημάτων
σας; Πως γεννιούνται και μέσα από ποια διαδικασία ανδρώνονται τα ποιήματά σας;
-- Έγραφα πάντα για μια δική μου εσωτερική ικανοποίηση, από προσωπικά
βιώματα, από εξωτερικούς παράγοντες και ερεθισμούς, από γεγονότα που σφράγισαν
όχι μόνο τη δική μου ζωή αλλά και πολλών άλλων συνανθρώπων μας. Δεν έχω τη
στόφα του ποιητή, το γνωρίζω και το αποδέχομαι, δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι
"κάθομαι" για να γράψω... Ό, τι γράφω είναι οι παρορμήσεις εκείνης
της στιγμής με ότι γεννάει κάποιο γεγονός ή κάποια θύμηση και το γράφω μια και
έξω.. Εύτοκος νομίζω είναι ο χαρακτηρισμός μου...
7. Σίγουρα θα έχετε διαβάσει μεγάλους έλληνες ποιητές.
Ποιος άλλωστε δεν το έχει κάνει; Θα ήθελα να ρωτήσω εάν κάποιος έχει παίξει σημαντικό
ρόλο στην ποίησή σας ή στην προσπάθεια να γράφετε ποίηση; Εσείς θεωρείτε
απαραίτητο στοιχείο στην ιστορία της ποίησης, αυτή την επιρροή των παλαιοτέρων
προς την καινούργια (όχι ηλικιακά) γενιά ποιητών;
--Ανεπιφύλακτα ο Καβάφης, πολύ σημαντικό ρόλο μάλιστα, απ΄ όταν μας τον
γνώρισε στα μαθήματα του ο Σάκης Νικολάου. Αλλά και ο Ελύτης, ο Ρίτσος, ο
Σεφέρης, ο Βάρναλης, ο Έλιοτ, η Αχμάτοβα.. είναι τόσοι πολλοί!!! Σίγουρα είναι
απαραίτητο στοιχείο αυτή η επιρροή και πιστεύω ότι ενδείκνυται η μελέτη των παλαιοτέρων.
8. Δεν γνωρίζω εάν παρακολουθείτε την Κυπριακή Ποίηση
αλλά η Μεγαλόνησος έχει να επιδείξει σημαντικούς ποιητές στον χρόνο. Ακόμα και
σήμερα υπάρχουν ποιητές που φαίνεται ότι συγκινούν τους ανθρώπους παρά το
γεγονός ότι οι Κύπριοι δεν διαβάζουν πολύ, πόσο μάλλον ποίηση. Ποια η άποψή σας
για την Κυπριακή Ποίηση;
--Σίγουρα υπάρχουν σημαντικοί Κύπριοι ποιητές, αρχίζοντας από τον Κωστή
Μιχαηλίδη, και τους εκπρόσωπους της Κυπριακής τοπολαλιάς Παύλο Λιασίδη και
Δημήτρη Λιπέρτη με αποκορύφωμα τον πλέον σύγχρονο και κορυφαίο κατ΄ εμέ τον
Κώστα Μόντη. Μήπως δεν έγραψαν εξαίσιους στίχους ο Βάσος Λυσσαρίδης, ο Δώρος
Λοϊζου, η Κλαίρη Αγγελίδου και τόσοι άλλοι που δυστυχώς τους αδικώ μη
αναφέροντας τους...
9. Σε όσα ποιήματά σας έχω διαβάσει, διαπίστωσα μια έντονη
ερωτική διάθεση, μια αναζήτηση της ωραιότητας σε στιγμές που έχετε βιώσει και
μια προσπάθεια καταγραφής μοναδικών στιγμών της ζωής σας. Ίσως και να κάνω
λάθος. Διαβάζω όμως στο ποίημά σας: ΣΑΝ ΕΙΚΟΝΑ : «…..Ω! κείνο το «κοκκίνισμα»
Το αθώο.. Σαν βέλος πώς καρφώθηκε στο στήθος μου…» Θέλετε να μα πείτε πόσο
ουσιαστικός είναι ο ρόλος του έρωτα στην ποιητική σας σκέψη, αλλά και που
απευθύνεται αυτός ο στίχος;
--Καταλυτικός θα έλεγα, γιατί σίγουρα όταν γράφεις ερωτικούς στίχους είναι
αναπόφευκτο να αναφέρεσαι σε βιώματα. Από τη Σαπφώ αρχίζοντας και μέχρι τον
Λαπαθιώτη, τον Καρυωτάκη, την Πολυδούρη, - δεν χρειάζεται νομίζω να αναφερθώ
στον Καβάφη - πιστεύω ότι τα προσωπικά βιώματα έχουν το σημαντικότερο και
ουσιαστικότερο ρόλο.
10. Σε κάποιο άλλο ποίημά σας λέτε: «Σου εκμυστηρεύτηκα
αμέσως την αγάπη μου/ και συ φανέρωσες το φόβο σου μη μ' αγαπήσεις και
πονέσεις.../ Πόσο αλήθεια άλλαξαν τα πράγματα !/ Τώρα υποφέρω εγώ γι' αυτό που
εσύ φοβόσουνα.» Κύριε Ελευθερίου φοβάστε τον πόνο της αγάπης; Έχετε πάρει και
έχετε δώσει πόνο; Σε αυτή την διαδικασία ισχύει το δούνε και λαβείν;
--Στις ερωτικές σχέσεις είναι αναπόφευκτο στοιχείο ο πόνος. Για πολλούς
ακόμα και κατά τη διάρκεια αυτής της σχέσης με τις βασανιστικές ανασφάλειες και
φοβίες. Εγώ ομολογώ πως προσπάθησα να μη δώσω πόνο, απεναντίας όμως έχω
εισπράξει αρκετό έως πολύ...
11. Πως θα αποτυπώνατε τα ίχνη σας στην ποιητική τέχνη;
Υπάρχει σκέψη για έκδοση κάποιας ποιητικής συλλογής; Ή είναι πολύ νωρίς να
αναφερόμαστε σε κάτι τέτοιο; Ίσως η συμμετοχή σε κάποια συλλογική έκδοση;
--Δεν είμαι τόσο παραγωγικός για να έχω τόση δουλειά που να χρειάζεται
έκδοση, ούτε και πιστεύω πως οι δικές μου γραπτές σκέψεις αξίζουν έκδοσης.
Υπάρχουν τόσοι εξαίρετοι ποιητές και μακάρι ο κόσμος να διάβαζε τη δική τους
ποίηση. Σε κάποια συλλογική έκδοση μου έχει ήδη προταθεί, αλλά δεν είμαι σε
θέση να αξιολογήσω τι να τους προτείνω....
12. Πριν ξεκινήσω τις ερωτήσεις έλεγα δεν θα φτάσω να
ρωτήσω τι είναι ποίηση για εσάς. Όμως δεν δύναμαι να μην ρωτήσω σε έναν εν
δυνάμει ποιητή; Τι είναι λοιπόν ποίηση για εσάς;
-Μια εσωτερική παρόρμηση, έτσι την νοιώθω, έτσι την εκφράζω, που
κεντρίζεται από εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες, συναισθήματα, εικόνες,
γεγονότα...
13. Τον ελεύθερο χρόνο σας, αν εξαιρέσουμε την γραφή με
τι ασχολείστε; Σας απορροφά χρόνο η οικογένεια; Πως δέχονται τα μέλη της αυτή
σας την ενασχόληση;
--Σίγουρα η οικογένεια μου έχει τον πρωτεύοντα ρόλο στις
"προτεραιότητες" μου, μου αρέσει η οικογενειακή ζωή. Τώρα για την
ενασχόληση μου με το γράψιμο, δεν νομίζω να μ’ έχουν πάρει και πολύ στα
"σοβαρά"...
14. Είστε οικονομικός αναλυτής; Να μια καλή ευκαιρία να
σας ρωτήσω για την κρίση στην ποίηση. Έχετε διαπιστώσει απ’ όσα έχετε διαβάσει,
γνωρίσει να αποτυπώνεται η αγωνία των ανθρώπων στους στίχους, εξ αιτίας αυτής
της βαρβαρότητας;
--Δεν έχω αντιληφθεί κάτι ιδιαίτερο σε σχέση με την κρίση - τουλάχιστον
όσον αφορά την οικονομική κρίση στην Ελλάδα και στο Νότο γενικότερα -, πιο πολύ
έχει να κάνει με τη παγκόσμια βαρβαρότητα των πολέμων και της δυστυχίας, πράγμα
που κι εμένα επηρέασε και έγραψα τόσο για τις αγριότητες στην Ουκρανία όσο και
για το ολοκαύτωμα της Γάζας.
15. Μπορούν να «επέμβουν» οι άνθρωποι το πνεύματος και να
διορθωθούν κάποιοι παράμετροι της κρίσης που αφορούν κυρίως στην ορθή σκέψη.
Μπορούν να σπείρουν ελπίδες οι ποιητές;
--Σίγουρα μπορούν να επέμβουν, το θέμα είναι ότι δεν το κάνουν.... Έζησα
όπως είπαμε τη δικτατορία στην Ελλάδα και δεν θυμάμαι κανέναν Ακαδημαϊκό να
έχει σταθεί στο ύψος του... με φωτεινή εξαίρεση τον Γιάννη Ρίτσο και τον Κώστα
Βάρναλη, οι οποίοι φυσικά ήτανε εκτός Ακαδημίας...
Εύχομαι
ο Έλληνας και ο Κύπριος φυσικά, να αρχίσει να διαβάζει.. Με γεννάει αφόρητη θλίψη να βλέπω στο
εξωτερικό τον κόσμο να ανοίγει ένα βιβλίο μόλις καθίσει στο μετρό, ενώ στην
Ελλάδα μετρώνται στα δάκτυλα αυτοί που διαβάζουν στα τραίνα, κάτι που με κάνει
να υποθέτω ότι οι υπόλοιποι δεν το κάνουν ούτε στο σπίτι τους.
Ευχαριστώ από καρδιάς για την τόσο ευγενική σου χειρονομία φίλε Δημήτρη
καθώς και για την τιμή και την αξιολόγηση σου στη γραφή μου!
