Πέμπτη 2 Μαρτίου 2023

Σωτήρης Π. Βαρνάβας : Σε ιδίωμα δέντρων

 
                                                                 
            Ο Σωτήρης Π. Βαρνάβας γεννήθηκε στη Μηλιά Αμμοχώστου και φοίτησε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο Λευκωσίας. Σπούδασε στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Φυσιογνωστικές Επιστήμες και στη συνέχεια Γεωλογία. Εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο Imperial College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και υπηρέτησε ως καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Είναι μέλος της Επιτροπής της UNESCO Άνθρωπος και Βιόσφαιρα. Υπήρξε μέλος της οργανωτικής επιτροπής του Συμποσίου Ποίησης καθώς  και μέλος της οργανωτικής επιτροπής Σεμιναρίων Ποίησης του Πανεπιστημίου Πατρών.

            Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές:

 Ψήγματα Απείρου 2006,
 Ηχογράμματα 2008,
 Χρεόγραφο 2013,
Γράμματα Εμπράγματα 2015,
Διαστάσεις του Χωροχρόνου 2018,
όλες  από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης
και Σε ιδίωμα δέντρων 2022 , από τις εκδόσεις Γκοβόστη .
 Το "Χρεόγραφο" και τα  "Γράμματα Εμπράγματα" περιελήφθησαν στη μικρή λίστα των υπό κρίση βιβλίων για τα  κρατικά  κυπριακά βραβεία ποίησης 2014 και 2016 αντίστοιχα.

            Είναι συνεπιμελητής της Ανθολογίας Κυπρίων Ποιητών 2008, εκδόσεις Ταξιδευτής. Ποιήματά του δημοσιεύτηκαν σε λογοτεχνικά περιοδικά και σε δεκαπέντε ποιητικές ανθολογίες. H ποίηση του αποτελεί μέρος διδακτορικής διατριβής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Συνοπτική παρουσίαση του έργου του υπάρχει στη βάση ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ του υπουργείου  πολιτισμού της Ελλάδας:
www.biblionet.gr/author/66632/Σωτήρης_Π._Βαρνάβας
Για το τελευταίο του βιβλίο Σε ιδίωμα δέντρων έχουν γραφτεί δυο κριτικές. Πιο κάτω δίνονται οι σύνδεσμοι γι' αυτές. Η μια είναι της  ομότιμης καθηγήτριας του ΑΠΘ  Ζωής Σαμαρά  https://diastixo.gr/kritikes/poihsh/19152-idioma-dentron  
 και η άλλη του ποιητή , βιβλιοκριτικού και θεατρολόγου  Δρ.  Κωνσταντίνου Μπούρα   https://www.fractalart.gr/se-idioma-dentron/


Πιο κάτω παρατίθενται μερικά ποιήματα από την τελευταία  συλλογή του  Σε ιδίωμα δέντρων .




 Όλα που έχουν μιαν αρχή / και μιαν αιτία που υπάρχουν / μια συμφιλίωση της θέσης με την άρνηση», αρχίζει έτσι ο Σωτήρης Π. Βαρνάβας ένα ποίημά του, σ’ ετούτη τη συλλογή, Σε Ιδίωμα Δέντρων. Και σε άλλα, προηγούμενα βιβλία του, η ποίηση ήταν για τον Βαρνάβα μια μορφή σύνδεσης του ορατού με το αόρατο, του υλικού με το άυλο, του γαιώδους με το αέρινο και το αστρικό. Αλλά εδώ, τώρα, κορυφώνεται η λυρικά εκστατική και ενορατική του διάθεση να δείξει ότι ο κόσμος είναι ο ίδιος στις παμμέγιστες ή στις μικρότατες διαστάσεις του –όπως θα έλεγε και ο Οδυσσέας Ελύτης– είτε παρατηρούμε το απέραντο του σύμπαντος είτε έναν απλό κόκκο άμμου. Στην ποίηση αυτή όλα έχουν έναν λόγο ύπαρξης, καθώς ακόμα και τα φαινομενικώς αντίθετα στην ουσία συμπληρώνουν το ένα το άλλο, υπηρετώντας την παλίντροπο αρμονία για την οποία, εξάλλου, είχε ήδη μιλήσει ο Ανδρέας Κάλβος στις Ωδές του. Αναμφίβολα το Σε Ιδίωμα Δέντρων την ίδια στιγμή είναι η πιο εσωστρεφής και η πιο εξωστρεφής συλλογή ποιημάτων του Σωτήρη Π. Βαρνάβα, καθώς σ’ έναν αέναο κύκλο που αδιαφορεί για τον συμβατικό χρόνο, η ζωή προϋποθέτει τον θάνατο και το τέλος, ενώ κάθε τέλος δεν μπορεί παρά να προϋποθέτει τη γέννηση ενός καινούργιου έρωτα και μιας νέας ζωής.
Αλέξ. Σ. Ζήρας
 
 
 
 
 
 
 
 
   ΣΕ ΙΔΙΩΜΑ ΔΕΝΤΡΩΝ
 
 
                    ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ
 
Δυο δέντρα που ήμασταν κάποτε στο δάσος
το ίδιο νερό που πίναμε
οι ρίζες μας το ίδιο ζητούσαν
μια έξοδο διαφυγής στο φως
να αποφύγουμε στο χώμα μας το τέλμα.
Χειρόγραφα έπειτα που γίναμε
το φόρεμά σου ένα κεφάλαιο
διάλεξα ένα χρώμα να σου πηγαίνει
κι ένα περιθώριο στα χαρτιά μας ικανό
να χωρέσει τη σκιά της φυλλωσιάς σου.
 
Σελίδες τώρα σ’ ένα βιβλίο οι δυο μας δεμένοι
διακριτική βιβλιοδεσία
φύλλα από δέντρα οικεία
να πλαγιάζουμε πάνω σε ξύλο αγριόπαπιας
ή από άγνωστο δέντρο η βιβλιοθήκη
 
Να συνάδει η αρχειοθέτηση με την ιστορία μας.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
            ΣΕ ΙΔΙΩΜΑ ΔΕΝΤΡΩΝ
 
Θα σε ανακαλύψω μέσα απ’ το ποτέ που ψηλαφώ
απ’ το μειδίαμα των δέντρων
με κάποιο τρόπο σαν πασχίζουν να κρατηθούν απ’ τον ήλιο.
 
Κρυμμένη στα ημερολόγια των φύλλων
σημαντική μια λεπτομέρεια απ’ τη φωνή σου
από ευχετήρια σε ευχετήρια ημερομηνία
με μύησε στον κόσμο του τίποτα
ανασύροντας ανέπαφο το όλο
βαθιά που είχε θαμμένο η πραγματικότητα
 
και το πάντα που περιέθαλπε η απουσία σου.
 
Ως στην άλλη γιορτή - διάβασα κάπου
στο μάγουλο μιας ευχετήριας ανεμώνης-
ένα καράβι λέξεις θα σε ταξιδεύει
σε ονείρου ωκεανό
χωρίς να τις συναντήσεις ποτέ
χωρίς καμιά να σου φανερωθεί
μήτε ρήμα κάτι να σου εξηγεί για το ταξίδι.
 
Ελαφρύτερη η μοναξιά σου
όλο το βάρος θα το φέρει στην καρδιά του
ένα φλεγόμενο δέντρο.
 
**
   ΖΗΜΙΑΣ ΑΙΤΙΟ
 
Απίστευτο πως από ένα χαίρετε
που έμεινε σε εκκρεμότητα
από μια καλημέρα που κρατήθηκε στα υπόψη
να προκαλείται τόση ταραχή στα ρήματα
κι αμηχανία στους κανόνες σύνταξης.
Δεν αποκλείεται βέβαια να κάνει τη ζημιά η προσδοκία
δημόσια συμμετοχή ποτέ δεν παραδέχεται.
 
Κι η έλξη ποιος ξέρει πως παρεισφρέει
αφού αντίστροφα της απόστασης
ανάμεσα στα σώματα αυξάνει τη δύναμή της
και υπογείως λειτουργεί χάριν ευπρέπειας συνήθως.
 
Διόλου απίθανο κι ο χρόνος εχθρικά να φέρεται
αφού μια ζημιογόνα επένδυση που έκανε
δήθεν αφιλοκερδώς προσφέροντας
τις όμορφες στιγμές της φυλλωσιάς του
μια χρονική κερδοφορία όπου περίμενε
μόνο χρεοκοπία από εκείνη αποκομίζει.
 
**
ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
 
Υποθέτω πως σοβαρή αιτία κάποια θα υπάρχει
για το καθετί που συμβαίνει στη γη
για το λόγο που φυτρώνει το δέντρο
βυθίζει στην πέτρα τις ρίζες του
τον ασβέστη ζητώντας,
τα φύλλα ρουφάνε απ’ τον ήλιο το φως
να χορτάσουν ζωή τα κλαδιά
δυο χελιδόνια φτερουγίζουν την άνοιξη
ξεναγώντας στην παλιά φωλιά τα παιδιά τους.
 
Σε τοπία τ’ αγνώστου
πώς και η τόση επιθυμία να επιστρέψω
η λίμνη
το διάφανο νερό
οι ομόγονοι κύκλοι
δίχως αρχή και τέλος όσα δεν έμαθα
παρούσα η απουσία εκεί επιστρέφω
να πάρει θέση το ποίημα
ψηλαφώντας το ανεξήγητο
Από κεραμίδι η στέγη του σπιτιού
πώς και η φωτιά δεν αφήνει ποτέ να διαρραγεί
μια καθαρή σχέση συν-ουσίας με την άργιλο;
 
Το όλο μια αναγωγή στη δημιουργία
αδύνατη η διανοητική δικαιολόγηση.
 
**
ΑΝΑΝΤΙΣΤΑΘΜΗΤΟ
 
Όλα που έχουν μιαν αρχή
και μιαν αιτία που υπάρχουν
μια συμφιλίωση της θέσης με την άρνηση
μες στο κενό που συστεγάζονται ειρηνικά
πάει καιρός όπου κερδίζει έδαφος
εκείνη άποψη σου
πως τίποτε δεν υπήρξε τελικά.
Και  η πλάστιγγα
μια εγκατάλειψη που ζει μες στο κατώι
δίχως σταθμά
αδύνατο μια λύση
να δώσει του αινίγματος
πως να γεννηθήκαν οι τόσοι στίχοι
δίχως αντιστάθμιση.
 
Ανυπεράσπιστο το ποίημα
αδύνατο ν' αποδεχθεί
πως τόσα φύλλα
η φωνή
του πάρκου η λίμνη
κι ένας ολάκερος ουρανός
μες στο λουλούδι
θα είχαν ποτέ την  πρόθεση
σε φθινοπώρου αυλή να μην υπάρξουμε.
 
**
ΑΔΕΙΟ ΟΙΚΟΠΕΔΟ
 
 
Μια άδεια σελίδα που δεν ευδοκίμησε
ποτέ η σελιδοποίησή της
δεν έχεις ιδέα πόσα θα μού 'δινε
Κι αφού το γνώριζες
πως όλο από ένα κενό βιοπορίζομαι.
 
Με ό,τι δε σου ζήτησα γεμάτη θα 'ταν
και μ' όλα  όσα μου υπεξαίρεσαν χιλιάδες λέξεις
με ιστορίες και αφηγήσεις
που κανένα στίχο δεν μου απέφεραν
 
Έχει και το άδειο οικόπεδο την ευτυχία του
εκεί όπου κανείς δεν περνά
μια ιδέα να πάρει πόσες πεταμένες αλήθειες
επιζητούν μέσα από χλωμό χορτάρι να επιζήσουν.
 
**
ΥΠΑΡΧΕΙΣ  ΕΝΕΡΓΕΙΑ
 
Ανάμεσα στο χέρι και το χέρι
το ελάχιστο κενό
ανάμεσα στα δάκτυλα και τα δάκτυλα
η πλέουσα ενέργεια.
Αρχή της δημιουργίας
το "υπάρχω κενό"
τοπίο σίγουρο της παρουσίας
το "υπάρχεις ενέργεια".
                
 
Ασύλληπτο πως έξω απ' το σώμα της γης
σ' άλλο  τόπο
διάλεξε να γεννιέται η αγάπη
Μια ωφέλεια που έχουν
όλες οι φυλές των πραγμάτων
το κρατούν μυστικό
άσκοπα ανάμεσα τους να ψάχνεις.
 
Όλα που γίνονται φως
το αθώο λουλούδι φοβάμαι
που φυτρώνει σε μέρη του ονείρου
μην από λάθος αγγίξει μια μέρα το σώμα του.
 
Την πολλή ευτυχία του ποιήματος φοβάμαι.
 
Σωτήρης Π Βαρνάβας

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου