Τρίτη 10 Οκτωβρίου 2017

Η επίσκεψη /Λαζάρου Σοφοκλής

Πρωί στη θάλασσα, εκεί που κολυμπούσα ξεχασμένος
μέσα σε όνειρο πως κλωτσούσα την άβυσσο και πως
αναδυόμουν απ’ το θραυσμένο κέλυφος των παλιών
πικρών ημερών μου διαφανής σαν κρύσταλλο
να σου από πάνω ένας άγγελος
με μάτια που κοιτάζαν, λες, το αχανές και χαμόγελο
με κόκκινα δόντια σαν ρόδι ανοιγμένο στο πιο
ακρινό κλωνί του δέντρου.
Τι κάνεις; μου λέει σαν τερέτισμα χελιδονιού μαγιά-
τικου ή σαν ψιθύρισμα στιγμής ευτυχισμένου ανθρώπου.
Κολυμπώ, αν δεν ξέρεις από θάλασσα κι από κολύμπι,
του λέω απορημένος!
Είπα πως ψάχνεις για το νόμισμα της ζωής στη μοιρα-
σμένη Κύπρο• και φεύγει σαν ιπτάμενος δίσκος.

Σοφοκλής Λαζάρου (βιογραφικά στοιχεία)

Ο Σοφοκλής Λαζάρου γεννήθηκε στη Νατά της επαρχίας Πάφου στην Κύπρο. Τέλειωσε το γυμνάσιο στην Πάφο και αποφοίτησε από το τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετεκπαιδεύτηκε στο διδασκαλείο Μέσης Εκπαίδευσης (1963 – 1965) και εργάστηκε ως καθηγητής. Είχε ενεργό δράση στον απελευθερωτικό αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. (1955 – 1959) και το 1958 διώχτηκε και φυλακίστηκε από τα αγγλικά κατοχικά στρατεύματα ως το τέλος του κυπριακού αγώνα. Στο χώρο των γραμμάτων πρωτοεμφανίστηκε επίσημα το 1958 με την ποιητική συλλογή Ανήφορος. Το 1969 κυκλοφόρησε το πεζογράφημά του Οδός Ελευθερίας – Στάση Θανάτου, εμπνευσμένο από την εμπειρία του στα κρατητήρια των άγγλων. Συνεργάστηκε με το περιοδικό Επιθεώρηση Τέχνης, ενώ έγραψε επίσης παιδαγωγικές και φιλολογικές μελέτες και το σχολικό βιβλίο Δημοτικό Τραγούδι. 

 Ποίηση

• Ανήφορος. Πάφος, 1958.
• Ενδοσκόπιο. Κύπρος, 1961.
• Επιστροφή. Λευκωσία, 1981.


Πεζογραφία


• Οδός Ελευθερίας – Στάση Θανάτου. Λευκωσία, 1969.


 Μελέτες


• Δημοτικό Τραγούδι. Λευκωσία, Τμήμα Ανωτέρας και Μέσης Εκπαίδευσης, 1976.

"Η άδεια τάξη" / Λαζάρου Σοφοκλής

Μέσ' από βαθμολόγιο

φθαρμένο,

με αποτυπώματα

κηλίδες κόκκινες των ματωμένων χρόνων

φωνάζει ο μαθητής μου ο κρεμασμένος

παράξενα

φωνάζει τ' όνομά μου.

Χωρίς πίνακα

η τάξη 

άδεια

μονάχα μια μεγάλη

άσπρη κιμωλία

υγρή στη ράχη

σαράβαλου θρανίου του πενηνταπέντε.

Ένα φάντασμα κάθεται στην έδρα

ένα φάντασμα

και μου ζητάει

να πω Ελληνική Ιστορία.

Αυτός ο ουρανός / Λαζάρου Σοφοκλής


Αυτός ο ουρανός όπου πετάμε
χαρταετούς την Καθαρά Δευτέρα
αυτός ο ουρανός όπου πετά
χρωματιστούς χαρταετούς ο δήμαρχος
στην Πράσινη Γραμμή της Λευκωσίας
αυτός ο ουρανός που χαίρεται
με τις πολύχρωμες εκρήξεις των βεγγαλικών
όταν γιορτάζει η άχαρη αβέβαιη ζωή μας
είναι ένα τσιμπλιασμένο μάτι.
Δεν ξέρει να κοιτά
δεν θέλει να βλέπει
πού πονάμε
πού φοβόμαστε
αδιαφορεί για τον φονιά
τον κλέφτη
τον αλαζόνα δυνατό που σημαδεύει
στο λίκνο την ώρα του ύπνου.
Αυτός ο ουρανός αδιαφορεί–
να μη μας λες πως είσαι
ο ουρανός μας.
Δεν μας αρέσεις
δεν σε ξέρουμε, ουρανέ

Τις λέξεις μου / Λαζάρου Σοφοκλής


Από καμένο δάσος
μέσα στο στόμα τους
σαν άγρια θηρία
φεύγουν
οι λέξεις βάναυσες
ορμούν ουρλιάζοντας
να βρουν και να πληγώσουν.
Τις λέξεις μου εγώ
προσεκτικά και μία μία
τις θηρεύω
έλα η δύναμή Σου, Θέ μου,
λέω και τις σπέρνω
σαν άστρα τις καρφώνω μία μία
στον ουρανό
σαν άστρα να φωτίζουν
να βλέπουνε τα μάτια μου
καθώς μ’ αρέσει
τον ουρανό κατάστερο

Χώμα της Πάφου / Λαζάρου Σοφοκλής

Χώμα της Πάφου
ψυχή αρκαδική που θρέφεις!
Χώμα πυρωμένη καρδιά
γιγάντια
του σκλαβωμένου μου λαού

Δευτέρα 9 Οκτωβρίου 2017

Η ΞΕΝΗΤΕΙΑ / Άντης Κανάκης

Ο Γιώργης κ η Μαριώ πέντε παιδιά εκάμαν 
Τέσσερα χέρια τα μεγάλωσαν 
                             (με αλμυρό ψωμί) 
Σε μια χρονιά έφυγαν όλα 
Τα δένδρα ξήραναν ...
Τα χωράφια γέμισαν αγριόχορτα
                              προσμονή. 
Μια νύχτα ο γέρος 
                               πέθανε. 
Η γριά έπεσε στο κρεβάτι
Τελευταία της επιθυμία
πέντε μάγουλα να φιλήσει.
Μια νύχτα είδε
                        πέντε άγνωστες 
μορφές. 
             Πέντε καπνισμένα κορμιά. 
             Πέντε πρόσωπα ρυτιδωμένα 
                                        (τα φίλησε) 
             Τα μάτια της έσκασαν
Έβγαλε μια κατάρα 
                        και ξεψύχησε.
Αγκαστίνα. 

"ΧΑΡΑΥΓΗ" (Πέμπτη) 3 Οκτ 1963

Κανάκης Άντης (βιογραφία)

Ψευδώνυμο του  Ανδρέα Κουκουμά. Γεννήθηκε το 1946 στο κατεχόμενο χωριό Αγκαστίνα, στην Αμμόχωστο. Σπούδασε  Ιστορικές Επιστήμες στη Μόσχα.

 Συμμετείχε ενεργά και στον πολιτικό τομέα, με ένα πολύ σημαντικό και βαρύ κοινωνικοπολιτικό έργο στο ενεργητικό του.


Διετέλεσε Γραμματέας της ΕΔΟΝ Αμμοχώστου από το 1973 μέχρι και το 1976, Υπηρέτησε τη θέση του Γραμματέα του Κεντρικού Μορφωτικού Γραφείου της ΠΕΟ και υπήρξε μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου της Ομοσπονδίας από το 1976 μέχρι το 2006,Την περίοδο από το 1986 μέχρι το 1991, εκλέχθηκε ο πρώτος Δήμαρχος Λατσιών, Το 1986  μέχρι το 1996 εκλέχθηκε βουλευτής Αμμοχώστου στο Συνδυασμό ΑΚΕΛ – Αριστεράς Ν.Δ, Διετέλεσε Πάρεδρος του Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών για 10 χρόνια,  Διετέλεσε μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, Υπήρξε μέλος του Συμβουλίου Αρχής Ανάπτυξης Ανθρωπίνου Δυναμικού, επίσης υπήρξε μέλος του Συμβουλίου του Θ.Ο.Κ..

Υπήρξε επίσης μέλος σε πολλά άλλα συμβούλια και επιτροπές κοινωνικού, εκπαιδευτικού και πολιτιστικού χαρακτήρα.


Ο κ. Άντης Κανάκης ασχολείται με τη λογοτεχνία από την νεαρή ηλικία, από τα μαθητικά του χρόνια και έχει δημοσιεύσει σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες ποιήματα, λογοτεχνικά, ιστορικά άρθρα και θεατρικές κριτικές. Εξέδωσε 14 ποιητικές συλλογές, μια συλλογή διηγημάτων και μια ειδική μελέτη για τον Τούρκο Ναζίμ Χικμέτ. Ποιήματα και διηγήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχουν συμπεριληφθεί σε πολλές ανθολογίες ποίησης και διηγήματος στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Επίσης, βραβεύτηκε για την ποιητική του συλλογή Μνήμη και Συνείδηση, το 1977. Ακόμη, βιβλιοκριτικές του έχουν δημοσιευτεί σε γνωστά λογοτεχνικά περιοδικά της Κύπρου.


Ποίηση:


  • Στη ματωμένη Κύπρο, (1975)
  • Μνήμη και Συνείδηση, (1977)
  • Γράφοντας Ιστορία , (1978)
  • Το καράβι, (1980)
  • Συνεχίζουμε, (1982)
  • Αναδρομική αντανάκλαση, (1985)
  • Μεσαρίτικα Μοτίβα, (1992)
  • Πράξη Αφαίρεση, (1995)
  • Χωρίς το Αν, (1997)
  • Φωτεινή γραμμή, (2000)
  • Χωρίς ομπρέλα, (2004) 
  • Ποιήματα αγάπης και οδύνης (στα Ελληνικά και Αγγλικά), (2005)
  • 13η Παρουσία, (2008)
  • Μόσχευμα (2013)
Πεζογραφία:

Η ρίζα (διηγήματα), (1986)

Μελέτες:

Ναζίμ Χικμέτ (Ο οραματιστής, αγωνιστής, διεθνιστής ποιητής 100 χρόνια από τη γέννησή του), (2002)

Αλχημιστές / Κανάκης Άντης

Το ποίημα θέλει
      βίωμα
μύθο και
      πάθος
για να κυοφορηθεί
Μόχθο και
      πόνο
για να γεννηθεί
Μα πολλοί, όμως,
      λόγιοι
επιλέγουν και
      επινοούν
ουσιαστικά,
      ρήματα
επίθετα,
αντωνυμίες,
      συνδέσμους,
επιρρήματα…
Και με τα ψυχρά
      πλήκτρα
της γραφομηχανής
      συναρμολογούν
Τα δικά τους
      ποιήματα…

ύστερα από χρόνια / Κανάκης Άντης

Θα μιλήσει το γέρικο κυπαρίσσι.

Η αιώνια ελιά.

Το έλατο που μετράει τα χρόνια μας

την Πρωτοχρονιά.

Η μικρή βροχή του χειμώνα

κι ο καυτός ήλιος του καλοκαιριού

θα λένε την ιστορία μας

σ' αυτούς που θάρθουν.

Και θάναι όλοι μια οικογένεια

με λεβέντες γιους κι όμορφες κόρες.

θα τραγουδούνε στις αυλές τραγούδια νέα

και θα τους φωνάζουνε

(Αχμέτ - Μαρία

Αϊσιέ - Ανδρέα).

Θα τους ιστορούνε το μίσος,

τους τόσους θανάτους που ο ξένος Ιάγος

μεταξύ μας προκάλεσε.

η φλόγα μας / Κανάκης Άντης

Ερχόμαστε

με τη φλόγα να καίει

στο μέτωπο.

Τα ξύλινα μας πόδια

κτυπούν ρυθμικά

στην άσφαλτο.

Κουβαλούμε μέσα μας

τη νύχτα.

Τ' αστέρια τρεμοσβήνουν.

Κι εμείς ψάχνουμε να βρούμε πλάι τους

μορφές χαμένων

συντρόφων.

Το φεγγάρι

πίσω από το κύμα

μοιάζει με γυμνή

ματωμένη αγαπημένη.

Συνεχίστε τη σιωπή σας,

αν δεν σας αρέσει το τραγούδι μας,

εμείς θα προχωρήσουμε

να δώσουμε τη φλόγα

σ' αυτούς που θάρθουν.

Κι εκείνοι στους άλλους.

Οι άλλοι στους άλλους...

Να καίει στους αιώνες.

Ενώ μυριάδες θα λένε

το τραγούδι μας.

Γεφυροποιός / Κανάκης Άντης

Φαντάζεται
      Σχεδιάζει
         Υπολογίζει
πως να κτίσει
            τη γέφυρα
πάνω
      από το ορμητικό ποτάμι
         που μας χωρίζει
Τις νύχτες
      παλεύει με τις σκέψεις
πελεκάει τις λέξεις
            κόβει χαλίκια.
Διεισδύει
      στου νου του τα βάθη
για να βρει
      τις πιο ανθεκτικές
ιδέες.
   Έτσι
   που η γέφυρα ν’αντέξει
στις αντιπαραθέσεις
      στους διαξιφισμούς
στις βροντές
        στους σεισμούς…
Για να επικρατήσει
          στη σκηνή της
   του πνεύματος το φως
ο διάλογος
          που με πόνο
και μόχθο
          να γεννήσει
ατόφιο το σπόρο.
Να τον ρίξει
   στις απέναντι, όχθες.
Για να βλαστήσουν
   πολύχρωμοι κήποι
Όπου στις πλατείες τους
         θα χορεύουν
         θα τραγουδούν
και θα φιλιούνται
      πάνω στη γέφυρα
όλα τα παιδιά
         από Νότο
και Βορά.
        Τα παιδιά
        όλου του κόσμου.

Αναπαράσταση / Κανάκης Άντης



Τα παλικάρια
    που έπεσαν πλαί μας
ή χάθηκαν
    στην άνιση, εκείνη, μάχη.
Ο Φοίβος, ο Σταύρος, ο Λάμπρος
Ο Απόστολος ο Σωτήρης, ο Κυριάκος…
Και τόσοι άλλοι…
Δεν έφυγαν
    για πάντα.
Μας επισκέπτονται,
       ενίοτε,
τις νύχτες.
Με τις πληγές τους
      να ρέουν
σ’ ασημένια κολυμβήθρα.
Κι’ αυτοί
   γύρω της να χορεύουν,
να τραγουδούν.
Να προσποιούνται,
      πως θερίζουν
με δρεπάνια
      της Μεσαρκάς
τα στάρια.
Να παλεύουν,
       να πέφτουν.
Να σηκώνονται.
       Σαν να πολεμούν.
Κι οι πληγές τους
       να ρέουν…
Ως την αυγή.
       Που όλοι γίνονται
πορφυρένιοι,
       όπως τον ήλιο
          π’ανατέλλει.
Κι’ ένας – ένας
χάνονται,
χορεύοντας,
       στο φως της μέρας.
Αφήνοντας μας
       την κολυμβήθρα
να ξεχειλίζει
      με το δικό τους
         αίμα.

-Για να μας το
      Μεταγγίζουν,
Όταν αιμοραγούμε;
-Για να το παίρνουμε
       θεία μετάληψη;
-Για να
       ξαναβαφτιστούμε;

Το άροτρο-1/ Κανάκης Άντης


Οι μέρες
που έρχονται
και φεύγουν
η κάθε μια τους κουβαλάει
ένα μολυβένιο άροτρο
(δικής μας επινόησης και κατασκευής)
που στο πέρασμά του 
μας οργώνει
το σώμα
και την ψυχή.
Ωσπου να γίνουμε ένα 
με τον ουρανό
και τη μάνα γη.

ΓΙΑ ΕΝΑ ΚΟΜΜΑΤΙ ΨΩΜΙ / Κανάκης Άντης

Τα χέρια τρέμουν
                   μπροστά στο ψωμί
η γραμμή μεγαλώνει  
μα το ψωμί τελειώνει 
Είδα κι έφριξα 
για ένα καρβέλι 
                       να βρίζονται 
                       να χτυπιούνται 
Και το ψωμί λιωμένο 
                       να πέφτει στο χώμα .......