«Έρχου» / Τουμαζή Έλενα – Ρεμπελίνα

 Ποίηση Έλενας Τουμαζή-Ρεμπελίνα «Έρχου», Εκδ. Αφή (2011) Επιλογή στίχων και δημιουργία βίντεο: Αντρέας Τιμοθέου

Μαρτυρία / Λυκαύγης Άνθος

Πικρή γενιά με τ’ άδικο της γης σταυρό στον ώμο

της Ρωμιοσύνης τον στενό πικροδιαβαίνεις δρόμο.

[...]

Θαλασσοφίλητή μου γη ματόβρεχτη πατρίδα

στο ’να σου χέρι θάνατο και στ’ άλλο την ελπίδα.

[...]

Ελιόκλωνο κι αγιόκλημα στης θάλασσας την άκρη

μετράς τον πόθο με όνειρο, το χρόνο με το δάκρυ.

[...]

Κι αυτό το χώμα που άνθιζε χαμόγελα στο φως σου

ανέμοι το σκορπίσανε λυγμό στο πρόσωπό σου.

[...]

Στα χείλη τους τ’ αγέλαστα, στο δυνατό τους χέρι

γυαλίζει της στερνής οργής το δίκοπο μαχαίρι.

Αντίσταση / Λυκαύγης Άνθος

Δεν έχει ο κάμπος μας νερό τις ρίζες να κρατήσει
κορμιά ζητάει και στεναγμούς σαν το δέντρο ν’ ανθίσει
τα παλληκάρια στο χορό και πίσω δε γυρίζουν
στου τραγουδιού τους την οργή χίλια σπαθιά τροχίζουν

Μάνα χτυπάει μέσα στο φως μάνα χτυπάει η οργή μας
μάνα ο λυγμός μας κεραυνός και μια βροντή η κραυγή μας
φωτιά που καίει μες την πληγή και να η ματιά αντρειώνει

Μ’ ένα σπαθί μετράει τη γη μετρά και δεν τελειώνει

Όλα τ’ αστέρια να χαθούν κι η γη να σκοτεινιάσει
τη μια η καρδιά στην Τηλλυριά την άλλη στο Καρπάσι

Μάνα χτυπάει μέσα στο φως μάνα χτυπάει η οργή μας
μάνα ο λυγμός μας κεραυνός και μια βροντή η κραυγή μας
φωτιά που καίει μες την πληγή και να η ματιά αντρειώνει
Μ’ ένα σπαθί μετράει τη γη μετρά και δεν τελειώνει

ΠΟΥΣΟΥΝ ΚΑΛΛΙΤΕΡΗ ΤΟΥΣ

Πόφκης μέσ΄  στ΄  απριλλόμαρτα στου κάμπου το λιβάιν 
πόλα- σέλα εβλάην 
τζ΄ έμεινεν του σημάιν. 

Τα πυχτοπρασινόχορτα, τα όμορφα λουλλούδκια
γινήκασιλ λουβούδκια
τζ΄ έν τους παν τα τραούδκια.

Επήαν εξεράνασιν τζ΄ ετζείνα τζ΄ οι αθοί τους, 
ανόστησεν τζ΄ η γη τους, 
πούσουγ καλλίτερή τους. 

ΕΘΕΛΑ

Έθελα νάμουν σύγκολλα, αππέξω του χωρκού, 
έναβ βουνόν, ψηλόβ βουνόν, γυρόγ γυρόχ χωράφκια,
για νάρκουνται  να φένρουσιν τ΄ ασπρόμαλλα κουπάδκια,
οι κακομάζαλ΄ οι βοσιοί μέσ΄ στου καλοτζαιρκού

τες νύχτες, το ξημέρωμαν, στο φως του φεγγαρκού, 
για να γροικώ τα κλάματα των αίγιων, των κουέλλων, 
τον άχτυπον  των κουουνιών, βασμόν των καμπανέλλων, 
ν΄ ακούω το γλυκόφωνον πιδκιάβλιν του βοσκού. 

ΕΙΜΑΙ

Είμ’αγράμματος κουλούτζιην,

έθ θωρώ τα δκυο μου νύσια,

τζι’ εις την γην σαν το σκουλούτζιην,

πασπατεύκω ίσια – ίσια.

Είμαι όπως μια κουζούλα,

είμαι γέρημος ποούλα,

πον έσιει ποτζιεί τζιαι τζιει,

εις τον κόσμον παραπάνω,

τζι’η δουλειά μου βοσιητζιή.

Τζιαι βοσκός εν να πεθάνω,

γιατ’ ο τζιύρης μ’ ο φτωχός,

άφηκεν με δίχα φως.

Έ αδρωπε

Έ αδρωπε πού μάσιεσε ν' αρπάξεις να στιβάσεις

τηγ γην να κάμεις μάλισ σου, τογ κόσμον ν' αγκαλιάσεις

σαν έρκεσαι χαρέφκεσαι τογ κόσμον εν να φάεις

'μμά πάλε πίσω νηστικός σαν ήρτες εν να πάεις.

Τρεις εν οι μέρες σου πού ζιείς στήγ γην τζιαί βασιλέφκεις

τήμ μιάμ μωρόν, στές δκυό 'σαι νιός, στες τρεις γερνάς τζιαί φέφκεις.

Με βασιλιάς κρατίζει σε στήγ γήμ με δκιακονίτης.

Σήμερον  είσαι  ζωντανός, άβριον μακαρίτης.

Γιατί τα θέλεις τα πολλά τζιαί τυραννιέσαι 'κόμα

αφού 'ν να μείνουν γέρημα τζι' εσού μια φούχτα χώμαν

τζιαί τυραννιέσαι τζι' εν έσιεις με νεπαμόν με πνάσμαν;

Ο άδρωπος εν τρώ τήγ γην, ή γη τρώει το πλάσμαν.

Τζι' όσα τζι' αν κάμεις άδρωπε στήγ γην τζι' όσα κερτίσεις

μητά σου εν τζιαί παίρνεις τα, δαπάνω 'ν να τ΄ αφίσεις.

Να λυούν να στάσσουν, να 'σκοπούν μες του βορκά τι ρέμαν

γιατ' εν τζι' εν άλλον τίποτε παρά φκιασμένον ψέμαν.

Ψέμαν τζι' εσού πας τούν τήγ γην, τζιαί ψέμαν τζι' οι δουλειές σου

σαν τα φτερά στον άνεμον μαθκιούν, σκορπούν τζιαί ρέσσουν.

Έτσι να πεις, ως πών πωρνόν, μεν μείνεις να νυκτώσει

γιατ' υστέρα 'ν αδύνατον για σέν να ξημερώσει.

Εν πού την ώραν πόρκεσαι ως τον τζιαιρόν πού φέφκεις

θωρείς πού πεθανίσκουσιν τζιαί πάλ' έσ' ομ πιστέφκεις;

Τζιαί μάσιεσαι, σκοτώννεσαι, τζιεί χάλασε δά κτίσε

μα στάθης τζιαί καμιάφ φοράν τζιαί σκέφτηκες ποιος είσαι;

Σάν έναφ φύλλον του δέντρου πού σιέται όπως πρέπει

τζι' άξιππα ππέφτει πας στήγ γην τζιαί λλίον λλίον σέπει.

Έτσι τζιαί σέν τον ίδιον εψ ψέφτιτζ' ή ζωή σου

έρκεσαι, φέφκεις, χάννεσαι τζι' ούτε στήγ γήμ πώς ήσουν.

ΓIA TO XAMO TOY AΛEΞH* / Γερμασοίτης Βάσος

Εχάθηκες Αλέξη μας,

έκοψες την κλωστήν σου,

εχάσαμεν τ’ αστεία σου,

το λέεισ σου, το πεισ σου.

Έχασεν ούλλον το χωρκόν

έναν γερόν βλαστάριν,

έναν λεβέντην, δουλευτήν,

άξιον παλληκάριν.

Εχάσασ σε οι παρέες σου

οι φίλοι τζι οι γνωστοί σου,

εχάσασ σε οι κουμπάροι σου,

τ’ αδέρρκια σου, οι γονιοί σου

Εχάσασ σε οι γειτόνοι σου

οι κόρες σου π’ αγάπας,

ο γιος σου, η γεναίκα σου

τζι οι στράτες που περπάτας.

Εχάσαν οι επιβάτες σου

τον ταχτικόν τους φίλον,

τ’ άψυχον τ’ αυτοκίνητον,

έχασέσ σε τζιαι τζείνον.

Έτσ’ άξιππα τζι ανόρπιστα

έσβυσες εποσπάστης,

χωρίς ορπίαν νά’ χωμεν

μιτά μας να ξανάρτης.

Τζι απόν πολλύς ο πόνος μας

για τον χαμόν σου Αλέξη,

ούλλοι μας εβοβώσαμεν

τζι επκιάσεμ μας η σκέψι.

Γιατ’ είσουν νέος τζι άξιος

τζι έπρεπέσ σου να ζήσης,

γιατ’ είσσιες γαίμαν τζιαι ζωήν

να δράσης να βουρήσης.

Τζιοιμού σαν ετζιοιμήθηκες,

νεπαύκου σαν τζιοιμάσαι,

τζι ώσπου λαχτούμεν στουν την γην,

στην έννιαμ μας εν νά’σαι.

Εγράφτηκεν μες τις 12 τ’ Απρίλη, 1959.

*Tο 1959 μετά από ένα  δυστύχημα, ο νεαρός συγχωριανός του  Βάσου Γερμασοίδη Aλέξης Nικολάου χάνει τη ζωή του σε πετρελαιοδεξαμενή στη Λάρνακα. Ο γείτονάς του Βάσος Γερμασοΐτης, συγκινημένος από το τραγικό γεγονός, έγραψε στη μνήμη του Αλέξη το παραπάνω ποίημα. 

ΠΑΝΤΑ ΦΤΩΧΟΣ / Γερμασοίτης Βάσος

Λαώννεται, σκοτώννεται που την δουλειάν

ο μαύρος ο Γιωρκάτζης νύχταν μέραν,

σιτάριν του, πατάταν του ως την ελιά,

να τα γιωρκήσει τζι εν τα βκάλλει πέρα.

Στις αίγιες, στο ζευκάριν μισταρκούς πολλούς,

τζι ακόμα μάχουνται τζαι τα παιδκιά του.

Θωρείς τον λοαρκάζεις τον που τους καλούς,

μ’ αν ρωτήσεις, έν’ κρουσμένη καρκιά του.

Έν’ πεντακόσιες οι λιρούες που γρωστεί!

Εν’ χωραττάς; αμάνταν βρίσκει το κορμίν του;

Μακάρι μέσα στα ριάλια να χωστεί,

Εν ι - ξοβλά ποττέ του στην ζωήν του!

Τζαι να’ σιει τζαι τον έμπορον, κάθε βολάν

πο’ ν’ νά’ ρτει μες την πόλην, να τον κάμνει

δκυο ππαραδκιών. Χωρκάτη, ττόππουζε, βρακά,

να του φωνάζει, βίρα να τον λάμνει.

Τζαι τζείνος με το «κύριε» τζι «αφεντικόν»

τζι όπου τον δει να φκάλλει το σκουφίν του.

Του κόσμου το αθάνατον που το χωρκόν

να του φέρει, δίχα την βουλήν του.

Ο μαύρος ο Γιωρκάτζης εν θωρεί τ’ ομπρός.

| Στην υστερκάν το μάλιν του πουλιέται,

εν’ καταδικασμένος πάντα να’ ν’ φτωχός

τζαι ττόππουζος, χωρκάτης να λοέται.

ΕΝΑΝ ΣΥΣΤΗΜΑΝ / Γερμασοίτης Βάσος

Εμάθαν ένα σύστημαν μες το χωρκόν

τζαι προπαντός κάτι μεσοτζαιρίτες,

την βράκαν, την ποϊναν εν την θέλου πκιον

τζαι πκιάννουν που την μόδαν τους πολίτες.

Μα σίλια τζι αν αλλάξουν τζι αν ι-στολιστούν,

κασμίρκα μέραν νύχταν να φορούσιν,

εν ι-ξορτώνουν στάξην να ξηβκενιστούν,

μήτε στου κόσμου την σειράν να μπούσιν.

Να φάσιν εν ι-ξέρουν, εν πολλά μακρά.

Να παρπατήσουν, χωρκατοδείγνουν.

Τα λόγια τους που συντυχάννουν εν χοντρά,

τα χάνια που συχνάζουν εν τ’αφήννουν.

Είντα τη βκάλλουν τζαι την βράκαν μανιχά

πόν’ μαθημένοι πάντα τζαι φορούσιν

τζι εν την αφήννουν μάγκου που φτυχά

κάλιον μες τα χωράφκια που βουρούσιν

Εγράφτηκεν μες στες

11 του Σεττέβρη 1935.

ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ / Τυρίμου Γ. Ελένη

Ένα μαξιλάρι καθάρια συνείδηση
Ύμνος γαλήνιος 
Καθάρια ψυχή 
Μεγάλη υπόθεση ετούτο το μαξιλάρι 
Θείο δώρο
Ένα μαξιλάρι με καθάρια συνείδηση
Ύπνος δίκαιος, γαλήνιος
"Μεγάλη Υπόθεση" 
Ετούτη η ολόλευκη κόρη. 

ΤΕΛΕΤΗ

Του νεκρού ο τάφος 
σκάφτηκε με "σύνεργα διαβόλου".
Πρόσωπα ιστάμενα ψηλά
κι η φιλαρμονική δεσπόζανε του χώρου. 
Ήτανε μέγας "πατριώτης" ο νεκρός
του ταίριαζε η τόση τελετή κ.τ.λ.   κ.τ.λ.
Μα ξάφνου εκείνη τη στιγμή 
κάποιο μικρόσωμο σκυλί 
περνάει το πλήθος και γαυγίζει.

ΓΥΠΑΣ

Τώρα το κλάμα 
ανατριχιάει μες στις ρίζες του
και το παιδί 
καθώς κι ο ήρωας κοντά του 
απ΄ το μεθύσι τους γελάνε.
Δάκρυα από δάκρυα η θάλασσα
πιότερο η γλώσσα αλμυρίζει. 
Γύπας ο άνθρωπος. 
Γύπας κι ο γύπας. 
Βλέπει τους βιασμούς 
το κίνητρο της γέννας
- δεν έχει κόρη φαίνεται
να κλάψει ο πρωτομάστορας -
η μοίρα είναι φτιαχτή
και θα περάσει λέει.

Το γράμμα / Τυρίμου Γ. Ελένη

Βρήκα το κιτρινισμένο γράμμα
Ξεχασμένο σ΄ ένα σου βιβλίο
Πως στ΄ αλήθεια τα΄ φερε η μοίρα 
Τώρα ακριβώς την ώρα 
Του μεγάλου στοχασμού 
Το δάβασα και οι λέξεις ζωντανεύουν 
Πόσο στ΄ αλήθεια δίκαιο έχουν 
Πόση βαρύτητα έχει 
Ένα ξεχασμένο κιτρινισμένο γράμμα.

Έλλη Παιονίδου (ΒIΟΓΡΑΦIΑ)

Η Ελλη Παιovίδoυ γεvvήθηκε στις 3-11-1940 στo χωριό Βασα Κoιλαvίoυ. Απoφoίτησε απo τo Λαvίτειo Γυμvάσιo Λεμεσoύ και σπoύδασε Οικιακή Οικovoμία στηv Χαρoκoπειo Σχoλή στηv Αθήvα. Τo 1964 παvτρεύτηκε τov συγγραφέα Παvίκo Παιovίδη και έχει δύο παιδιά και τρείς εγγovoύλες.

Κυρια απασχόληση της υπήρξε η συγγραφή. Συvεργάστηκε με διάφoρες εφημερίδες και περιoδικά στηv Κυπρo και στηv Ελλαδα καθώς και με τo Ραδιόφωvo και τηv Τηλεόραση στη δεκαετία τoυ εξήvτα και εβδoμήvτα. Τo 1973 μετoίκησε με τηv oικoγέvεια της απo τη Λευκωσία στη Λεμεσό όπoυ και ζεί μέχρι σήμερα με εξαίρεση κάπoια διαλείμματα, τo 1974 -75 στηv Αθήvα και τo 1991-92 στη Νέα Υόρκη.

Η Ελλη Παιovιδoυ εξέδωσε γύρω στα τριάvτα βιβλία, πoίηση, πεζό, βιβλία για παιδιά και vέoυς. Ασχoλήθηκε επίσης με τηv κριτική βιβλίoυ, και τo χρovoγράφημα.

Κείμεvα της για παιδιά μεταδόθηκαv σε συvέχειες απo τo ΡIΚ καθώς και απo τηv ΕΡΤ με τov τίτλo "Οι περιπέτειες τoυ Χoπ Χoπ" καθώς και απo τηv τηλεόραση της Σoφιας, σε μoρφή κoυκλoθέατρoυ. Θεατρικά της έργα για παιδιά αvέβηκαv απo τov ΘΟΚ, απo τo Εθvικό Θέατρo Βoυλγαρίας και κυπριακούς θιάσους.

Βιβλία της έχoυv μεταφραστεί και κυκλοφορήσει στη Γαλλία, Ουγγαρία, Γερμανία, Σλoβεvία, Βoυλγαρία, Σλoβακία, Πορτογαλλία, Ρουμανία και ΦΥΡΟΜ. Αυτή τη στιγμή ένα βιβλίο της για παιδιά μεταφράζεται και θα κυκλοφορήσει στην Κίνα.

Η ίδια εχει αποδώσει πoιητικά κείμεvα γάλλωv, ρώσωv, βoυλγαρωv, oυγγρωv, τoύρκωv και άλλωv πoιητώv στα ελληνικά. Δική της απόδοση είναι τo γvωστό πoίημα της Νεσιέ Γιασιv "Πoιό απo τα δυό μισά" στα ελληvικά. Στίχοι της μελoπoιήθηκαv απo κύπριoυς και ελλαδίτες συvθέτες. Σε συvεργασία με λoγoτέχvες της Σλoβεvίας και της Ουγγαρίας ετoίμασε δύo Αvθoλoγίες Κυπριακής Πoίησης πoυ κυκλoφόρησαv αvτιστοίχως στις δυό χώρες.

Η Ελλη Παιovίδoυ τιμήθηκε επανειλημμένα με το Κρατικό Βραβείο λογοτεχνίας και με  άλλα βραβεία και διακρίσεις. Είvαι μέλoς της Διεθvoύς Εvωσης Κριτικώv Λoγoτεχvίας, της Εταιρείας Ελλήvωv Συγγραφέωv Ελλάδας και Κύπρoυ, τoυ ΠΕΝ, τoυ Συvδέσμoυ Παιδικoυ Βιβλίoυ και διετέλεσε μέλoς της Διεθvoύς Κριτικής Επιτρoπής Λoγoτεχvικoύ Βραβείoυ Νoηστατ τoυ Παvεπιστημίoυ της Οκλαχόμα.

Η συγγραφέας, ύστερα από απόφαση του Συνδέσμου Παιδικού Νεανικού βιβλίου Κύπρου, ήταν υποψήφια για το διεθνές βραβείο Αντερσεν για το 2012. Το βιβλίο της «Δεκα ορφανά παραμύθια» μπήκε στον τιμητικό κατάλογο των 100 καλίτερων βιβλίων του Διεθνούς Συνδέσμου Παιδικού Βιβλίου στην Βασιλεία της Ελβετίας το 2002.

Βιβλία της

                            ΠΟIΗΣΗ

-Παλάμη αvoιγμέvη στov ήλιo. Λευκωσία 1964

-Ωρες Λευκωσίας. Λευκωσία 1967.

-Χωμα της Κύπρoυ. Λευκωσία 1971.

-Ο Κύκλoς της Καταγγελίας. Αθήvα (Συγχρovη Επoχή) 1977. (Επαιvoς Υπoυργείoυ Παιδείας)

-Τραγoύδια τoυ Χαμέvoυ Δυόσμoυ. Λευκωσία 1979.

-Παλάμη αvoιγμέvη στov ήλιo. Επιλoγή απo τo πoιητικό της έργo. Σόφια 1978, Ναρότvα Μλατέζ (Poetical Globus). code 04- 9536622111/

5716-9-78

-Ωρες. Αθήvα 1983, Γoύτεvμπεργκ. (Επαιvoς Υπoυργείoυ Παιδείας)

-Κλεψύδρα. Λεμεσός 1987. (Επαιvoς Υπoυργείoυ Παιδείας)

-Ωρες: Παρίσι, Λ'Αρματτάv. 1996. Εκδoση δίγλωσση, ελληvoγαλλική.

ISBN: 2-7384-3885-7

-Διαδρoμές: Αθηvα 1997, Iωλκός    .ISBN 960-426-071-5

ΑΛΛΑ ΒIΒΛIΑ.

-Δεκα σύγχρovoι κύπριoι πoιητές: Αvθoλόγηση, Εισαγωγή. Μoύρσκα Σόμπoτα 1980, Πoμoύρσκα Ζαλόζμπα, Σλoβεvία.

-Κάτω απo τov ίδιo oυραvό: Χρovικό. Σόφια 1980, Mπάλγκαρσκη Πισάτελ. Κωδικός 15  95353-72411/50056-14-79

-Σεπτέμβρης τoυ Γκέo Μίλεβ. Απόδoση στα ελληvικά, επιμέλεια. Αθήvα 1981. Συγχρovη Επoχή.

-Πρόσωπo με πρόσωπo. Βιoγραφικά Διηγήματα. Αθήvα 1985, Αιγόκερως.

-Αvθoλoγία Κυπριακής Πoίησης: Βoυδαπέστη 1986. Εoυρόπα.

 ISBN 963 07 3703

-Μαγδαληνή, Μάγδα, Μάγκυ. Μυθιστόρημα, Μεταίχμιο, Αθήνα 2004. Πρώτο Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2004

Το βιβλίο κυκλοφόρησε στην Κολωνία. (Γερμανία, Εκδοτιό Ρομιοσύνη.ISBN 978-3-929889-82-6) το 2007, στη Σοφια, (εκδοτικό Μπάλγκαρσκη Πισάτελ.ISBN-978-954-443-741-1) και στο Βουκουρέστι από το Εκδοτικό «Ομόνοια», 2011. ISBN 973831972-2.