Τα σπίτια στην Αμμόχωστο

Έτσι που απόμειναν τα σπίτια μας, σαν αταξίδευτα φεγγάρια 
μόνο οι λέξεις μας τ’ αναγνωρίζουν 
σπίτια που βλέπεις μόνο τη φωνή τους, να την παιδεύει ο άνεμος
Βροχή, αέρας, έρωτας
λέξεις υπόλογες στους ίσκιους των σπιτιών μας
Πόσες φορές ανοίξαμε τα σπίτια μας στις λέξεις
Αφήνοντας τα ρήματα να σ’ αγκαλιάσουν
αισθάνεσαι το αμετανόητο της ομορφιάς τους
να έχεις κάτι να περιμένεις, έστω την ίδια τη συγγνώμη σου
κι αυτή ανάσα σου είναι
κι ας είναι ενοχλητική
βαριά σαν πέτρα
Ποιος πήρε τις λέξεις μας;
Από ποιο παράθυρο έφυγε η θάλασσα;
Έτσι να τρικυμίζει η ελευθερία
Να μην περνιέται για ευλάβεια…
.
.

Μαρία Κωνσταντινίδου – Δημητρίου

Κατά Μέτωπον του Κωνσταντίνου Στυλιανού

Βλέποντας την ημερομηνία κυκλοφορίας του CD  "κατά μέτωπον" (2012) του Κωνσταντίνου Στυλιανού, αναρωτιέμαι πόσες αξιόλογες συλλογές τραγουδιών δεν θα ακούσω ποτέ. Και δεν θα ακουστούν γενικότερα, ούτε θα προβληθούν κατά το πως τις αξίζουν. Ίσως γιατί οι καλλιτέχνες που συνθέτουν τέτοιου είδους ακούσματα είναι μακριά από τις επιταγές του σύγχρονου συστήματος που προωθεί το ευτελές και το εύπεπτο. 

Δεν ξέρω εάν εγώ που είμαι απλός ακροατής θα μπορούσα να κατατάξω το άλμπουμ στην ροκ σκηνή, ο ήχος όμως που ακούγεται οδηγεί την σκέψη μου εκεί. Απαλά ροκ, ακούσματα καλύπτουν με τον καλύτερο τρόπο ένα ριζοσπαστικό στίχο που περιγράφει με ουσιαστικό πρωτόγνωρο τρόπο τους αγώνες του Κυπριακού λαού για αυτοδιάθεση και ελευθερία, για μια Κύπρο Ελληνική. 

Ο καλλιτέχνης δεν χαρίζεται. Με εύστοχο λεξιλόγιο που πολλές φορές ξενίζει καθώς χρησιμοποιούνται λέξεις σκληρές, ουσιαστικά αντιποιητικές, κατορθώνει να δώσει τα μηνύματα που επιθυμεί και που είναι ο στόχος του. 

Το άλμπουμ περιλαμβάνει τα παρακάτω τραγούδια

• Κατά Μέτωπον
• Λευκωσία - Μπέλφαστ
• Μαύρο Πουκάμισο
• Οδικός Κώδικας
• Για τα παιδιά μας
• Ζήτω η Νίκη
• Πατρώα γη 
• Σαλπάραμε 

Εξαιρετικός ο πρόλογος με την μουσική του κομματιού "Κατά Μέτωπον" Ίσως κάνω λάθος αλλά είχα την αίσθηση ότι άκουγα Ιρλανδέζικη Μουσική. Ξεχώρισα άμεσα τα κομμάτια: Οδικός Κώδικας, για τα παιδιά μας και το Ζήτω η Νίκη. Το άλμπουμ κλείνει με το άριστο : Σαλπάραμε. 

Μπορείτε να ακούσετε τα τραγούδια του δίσκου πατώντας επί του παρακάτω συνδέσμου:

https://www.youtube.com/watch?v=OyZkKccm21g

ΣΜΥΡΝΗ σε στίχους του Κωνσταντίνου Κυπριανού / Σύνθεση και ενορχήστρωση Παναγιώτης Καλασούντας

Σκορπώ τον νου στα μακρινά

στην καταχνιά που σβήνει η δύση

η σκέψη μου ώς τις ακτές

θα ταξιδέψω το μυαλό

της Σμύρνης να κυλήσει ...

με δάκρυ απ'τα μάτια μου

να ρίξω φώς μές τις αυλές της να πλύνω τις πληγές της ..

και άς χαθώ στο όνειρο

Πάρε με πέρα θάλασσα

ώς στην αρχή της Σμύρνης

λίγο απ'τα σμυρνέικα

στην ομορφιά εκείνης

πάρε με πέρα θάλασσα

σ'άλλη εποχή , χρόνια και μήνες

την Σμύρνη να μαγέψω τραγούδια να της κλέψω ..
Σκορπώ την μνήμη σαν βροχή να ξεδιψάσω τις στεγνές

και πάλι να το ζήσω ....

στιγμές μου εκείνες οταν θα βγεί η ανατολή το πιό πολύ θα το κρατήσω το όνειρο που έζησα

Κυπριανού Κ

το ακούτε : https://www.youtube.com/watch?v=E8EcVf98C_Q&feature=youtu.be

Η Παραμυθία του Πανός: Ποιητική Συλλογή του Κωνσταντίνου Στυλιανού εκδοθείσα το 2014 (απόσπασμα)

ΨΥΚΤΙΚΟΙ ΘΑΛΑΜΟΙ 

Σας βλέπω στη μικρή οθόνη. Γελωτοποιοί νεκρικής
πομπής να κατουράτε τα μνήματα των ηρώων , στο
όνομα τιμητικής συντάξεως. Ασυγχώρητοι στην πλήρη
αποκατάσταση των πάντων θα είστε μόνο εσείς.


ΠΕΡΣΕΑΣ

Στο μαύρο της θάλασσας η μορφή της.
Μέδουσα, γοργόνα, γυναίκα.
Μια στιγμή μπορεί για πάντα το ψέμα να κρατήσει.

Στο άσπρο του ουρανού, ο ψεύτης αποτάσσεται την
αλήθεια.
Παιδί, έφηβος, στρατιώτης.
Η αλήθεια ελευθερώνει τη μορφή.

Στο κόκκινο της οθόνης ένας βράχος σμιλεύτηκε.
Βιβλίο, ήλιος, γροθιά.
Αίφνης, η περικεφαλαία του Άρη μας έκρυψε από υου
καταδότες.

Η Ιστορία συνάντησε το μισοφέγγαρο και ο Περσέας έκοψε
το κεφάλι της Μέδουσας.


ΤΟ ΘΡΑΝΙΟ 

Το θρανίο, τοίχος ηλικιακός, δυσκολεύει την ανάγνωσή μου.

Στα μάτια σου διαβάζω την απαξίωση και την αδιαφορία.
Το ανέφικτο της ζωής και το μάταιο της παράφορης
αναμονής αναπότρεπτου τέλους. Έμαθες ν΄ αντιγράφεις
τους μεγάλους.

Κι όμως, κάποιες ελάχιστες στιγμές, στο παιδικό σου
βλέμμα διακρίνω τη δίψα για αλήθεια να με πυροβολεί
στον κρόταφο.

ΔΙΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΠΑΝΗΓΥΡΙΣ 

Το απορημένο βλέμμα των παιδιών μου στη θέα των
δικοινοτικών εναγκαλισμών οφείλεται στη γνώση της
ιστορίας της Φυλής τους.

Οι οραματισμοί του Εωσφόρου και άλλα Ποιήματα* : Ποιητική Συλλογή του Γλαύρκου Αλιθέρση Εκδόθηκε το έτος 1923 (Απόσπασμα))

[…] Μα ολύμπιο* να τραβάς στα γλαυκά* ύψη
ω κυπαρίσσι, ξέρω εσέ μονάχα.
Ελεύτερ’ η ψυχή σου δεν θα σκύψει
στ’ όποιο κατάτρεγμα της μοίρας τάχα; 
Δεν σε βαραίνει πόνος, καμιά τύψη; 
Τη δύναμή σου να μπορούσα να’ χα
ώς την κορφή σου, ω αγέρωχο και στείρο,
ελεύτερο τον ύμνο μου να σύρω!

[…] Δεν είσαι κούφιο δέντρο που ετοιμάζει
καρπούς, για τα σακιά τού νοικοκύρη. 
Δεν είσαι η καλαμιά π’ όλο φωνάζει.
Δεν μοιάζεις τ’ ανοιγμένο παραθύρι
του σπιτιού, που τα μέσα, τ’ αραδιάζει
στο κάθε μάτι. Της νυχτός οι γύροι
καλόβουλοι κρατάν το μυστικό σου, 
κι αμίλητο τραβάς προς τον σκοπό σου.

[…] Ω κυπαρίσσι, πόσο εγώ σου μοιάζω
στη θέληση, στ’ ανάστημα, στη μοίρα!
Στον κορμό σου ακουμπώντας λογαριάζω
το σύμβολο που από σένα πήρα∙ 
και μαζί σου προς το άπειρο γαλάζιο
υψώνεται του στήθους μου η πλημμύρα,
σαν του φωτός το θρίαμβο στη μέρα,
βουβή και σιωπηλή καθώς φοβέρα.

* Εωσφόρος, ο: ο αρχηγός των αγγέλων που εξέπεσαν

από τον Παράδεισο, ο Διάβολος, ο Σατανάς

* ολύμπιος: που χαρακτηρίζεται από επιβλητικότητα και

μεγαλείο (όπως ταιριάζει σε θεό)

* γλαυκός: αστραφτερά γαλάζιος, γαλανός

Πρόλογος / Γλαύκος Αλιθέρσης

Γύρω μου ανύψωσα βουνά και μέσα έχω κλειστεί.
Σπουδάζω μες στη μοναξιά τη γνώρα του εαυτού μου,
και μελετώ τ’ ανήφορα του μυστικού καημού μου.
Άνθρωποι, ξέρω, οι δρόμοι σας για `μένα είναι κλειστοί.

Πάνω απ’ τους κόκκινους γκρεμούς στο διάστημα της μέρας,
βλέπω να γράφουν στο άπειρο, κύκλους αργούς οι αετοί,
κι όταν βραδιάζει ξεκινούν οι λύκοι θαρρετοί,
κι ακούω ουρλιάσματα βραχνά, μηνύματα φοβέρας.

Κι έμαθα εδώ πως ο αετός τ’ αφτέρουγα του τα πουλιά
στον ήλιο αγνάντια το πρωί τα στήνει, να γνωρίσει
τα γνήσια, κι όποιο δεν μπορεί το φως του να αντικρίσει
χωρίς οίκτο γκρεμνίζεται απ’ την ψηλή φωλιά.

[Άσε οι σοφοί να πνίγονται] / Αλιθέρσης Γλαύκος

Άσε οι σοφοί να πνίγονται στα σκοτεινά βιβλία,
και μη θαρρείς ότι η μωρή σοφία τούς ωφελεί.
Τόσα ποτάμια χύνονται στη στείρα κι αιωνία
θάλασσα. ―Πες μου, το νερό το ’καναν πιο πολύ;

Το τραγούδι των στρατών του Μ. Αλεξάνδρου / Αλιθέρσης Γλαύκος

Νύχτα, κυλούνε τα θολά νερά του Γάγγη
και των εχθρών καίνε οι φωτιές αντίκρυ. Ξαγρυπνούμε.
σκεφτόμαστε ποια τάχα βία και ποια ανάγκη
στην άγνωστη Ιντική μας σπρώχνει να διαβούμε.
Οι Γαίτες, Μαίδοι, Τριβαλλοί και γύρου
στη χώρα μας λαοί ξολοθρεφτήκαν
απ' την φωτιά και την αιχμή του μαύρου μας σιδήρου
Μα αυτοί είναι τόσο μακριά... Ποτέ δεν μπήκαν
για να ασεβήσουν στους θεούς μας ή στα σπίτια
μας ν' ατιμάσουν ή να καταστρέψουν
τ' αμπέλια, τα σιτάρια μας, τ' αραποσίτια...
Ω Αλέξανδρε... Διστάζουμε να πάμε εμπρός, μα δείλια
δεν είναι το σαράκι που μας τρώει...

............................................................

- Εκεί βρίσκονται τ' άσπρα μας σπιτάκια
κι οι γωνιές κι οι μορφές οι αγαπημένες,
που βλέπουνε τους βραδυνούς και φωτεινούς ορίζοντες
κι αργά μιλούν για μας συλλογισμένες...
Κι οι γιοί μας, τόσα ακούγοντας, με πλάνο
βλέμμα ρεμβό ξεχνιούνται αφηρημένοι.
Τώρα θάναι έφηβοι ωραίοι, με θλίψη
των μενεξέδων στα μαλλιά στεφανωμένοι...
Γύρισε πίσω... Μη νομίσεις δείλια
πως είναι το σαράκι που μας τρώει,

Και στο λιβάδι των σκιών, τ' όλο ασφοδείλια
οδήγα μας! δε θ' ακουστεί ούτ' ένα μοιρολόϊ
'Οπως νικούν, και να πεθαίνουν ξέρουν οι ηρώοι,
Μα ώ θάλασσα, ώ βουνά νοσταλγημένα
κι ώ φως του ήλιου αβρό κι' ευλογημένο
κι ώ λαχτάρα της γης όπου μ' εγέννα,
μακριά σας να πεθάνω είναι γραμμένο.

Φασούρι / Αλιθέρσης Γλαύκος

Όταν κατάκοπος θα μπαίνεις στο βαθύ ελαιώνα, 
θ’ αναστενάξεις λυτρωμένος από το λιοπύρι∙
θ’ ακούεις πώς κλαίει ερωτικά η περίπαθη* τρυγόνα,
και θα χαρείς στων τζιτζικιών το εύθυμο πανηγύρι.

Η ταπεινή κυρά θα σε δεχτεί με καλοσύνη, 
κι οι αγρότες θα ’ρτουν τον απλό να πουν χαιρετισμό τους,
και θα μιλήσουν για της γης την ευφορία, με ειρήνη 
και τυφλή πίστη στον Θεό, βάνοντας το σταυρό τους.

Κι άμα στη ρίζα μιας πυκνής ελιάς στρωθεί τραπέζι, 
απ’ το πηγάδι κρύο νερό θα σύρει η θυγατέρα, 
κι ένας βοσκός περαστικός θ’ αρχίσει να μας παίζει
με τα κουδούνια των αρνιών που τρέμουν στον αέρα.

Και στρέφοντας το βλέμμα σου στ’ αγροτικό το σπίτι,
(πέρασε η ώρα γρήγορα!) θα το ’βρεις φωτισμένο
απ’ το γλυκύτερο το φως, του ίδιου αποσπερίτη, 
μπρος στο παραθυράκι του ανάερα* ζυγισμένο!

Κι όταν θα φεύγουμε, θα ιδείς, την ώρα που βραδιάζει,
απ’ τη φωλιά της κι η σοφή γλαύκα* να βγαίνει, 
και στ’ ακροδρόμι ασάλευτη, πολλή ώρα να κοιτάζει
το φως που σβει, ρομαντικά συλλογισμένη…



επεξηγήσεις

* περιπαθής: που διακατέχεται από έντονο πάθος
* ανάερα: που στέκεται στον αέρα, δίνοντας την εντύπωση 
του αιθέριου, του άυλου

* γλαύκα, η: κουκουβάγια

Τα σονέτα της Εύας / Αλιθέρσης Γλαύκος

 ΙΧ

Να πλημμυρά μας έτσι η αγάπη η αιώνια:
στην άφθαρτή της φλόγα να εξαγνίζει
κάθε μας κρίμα, και να μας γεμίζει
με την πνοή του Θεού, που στα αγνά χρόνια

τα παιδικά μάς φύλαε. Κι έτσι αιώνια 
το σπίτι μας κακό να μη γνωρίζει, 
κι ολόχαρο να μας καληνωρίζει*
κάθε άνοιξη τα πρώτα χελιδόνια.

Και μέσα στη λευκή του τη γαλήνη,
ν’ ανθίζει η μυστική σου καλοσύνη, 
σα μια λαμπάδα μπρος σ’ ένα Ιερό,

και να ’ρχεσαι κοντά μου φέρνοντάς μου, 
σαν ευλογία το φως σου το ιλαρό, 
να φωτίζει τα βάθη της καρδιάς μου.



* καληνωρίζω: (εδώ) καλωσορίζω

Προορισμός τοπίου / Αλιθέρσης Γλαύκος

Ποια εντύπωση! 
 Ψηλά δέντρα και κλώνοι
χοντροί και το τρικύμισμα των φύλλων.
Ριπές ανέμου παγωμένου∙ μέρες
του χίλια κι εννιακόσια τόσα…Μάρτιος; 
Δεν θυμούμαι ακριβώς… Σκαλίσαμε όμως
σε κορμούς δέντρων ημερομηνίες
κι ονόματα προσώπων.
 – Τι να εγίναν;

Σαν τέτοια κρύα ριπή, σαν τέτοιο δέος 
στη μνήμη, που η φυγή τού χρόνου αφήνει
κενό –και πόσο εμείς λαφριοί κι αερένιοι…

Ω, ευτυχία του βάρους! Ω χρυσέ ήλιε!
Ρίζα της γυμνής πέτρας, που κι η σαύρα
μακάρια ακινητεί… 

 Αγαπώ το χώμα!

Γλαύκος Αλιθέρσης (βιογραφικά στοιχεία )

Ο Γλαύκος Αλιθέρσης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Μιχάλη Χατζηδημητρίου) γεννήθηκε στη Λεμεσό. Μαθητής ακόμη πήρε μέρος εθελοντικά στους Βαλκανικούς πολέμους, το καλοκαίρι του 1913. . Αμέσως μετά την ολοκλή-ρωση των εγκύκλιων σπουδών του στο Παγκύπριο Γυμνάσιο (1915) από όπου δεν αποφοίτησε, ενώ παράλληλα φοίτησε στη Γυμναστική Ακαδημία, από όπου πήρε δίπλωμα γυμναστή το 1917, και από το 1917 ως το 1919 στην Αμερικανική Ακαδημία της Λάρνακας. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του πέρασε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου εργάστηκε για πολλά χρόνια ως καθηγητής Φυσικής Αγωγής στο Αβερώφειο Γυμνάσιο.
Το 1919 διορίσθηκε καθηγητής σωματικής αγωγής  στο Αβερώφειο Γυμνάσιο της Αλεξάνδρειας. Εκεί έζησε, υπηρετώντας  στα κοινοτικά σχολεία, ώς το 1963, οπότε και επέστρεψε στην Κύπρο. Παντρεύτηκε την Εύα Ζαφειροπούλου, με την οποία απέκτησε δύο κόρες. Στη γενέτειρά του επέστρεψε το 1963, όπου πέρασε την υπόλοιπη ζωή του. Την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποίησε με δημοσιεύσεις στίχων στην εφημερίδα της Λεμεσού "Αλήθεια" και το 1919 πραγματοποίησε την έκδοση της ποιητικής συλλογής "Γαλανά δαχτυλιδάκια". Ήταν μέλος του ποιητικού Συλλόγου των "Δέκα" και συνεργάστηκε με αλεξανδρινά και κυπριακά έντυπα όπως τα "Αυγή", "Κυπριακά Γράμματα", "Πνευματική Κύπρος".  Ασχολήθηκε επίσης με το θέατρο, το διήγημα, τη λογοτεχνική μετάφραση και την κριτική. Αναφέρονται ενδεικτικά οι μελέτες του για τον Καβάφη, το Λιπέρτη, το Νικολαΐδη και το Μιχαηλίδη.

Πηγές:

1.  Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.)
2. Κείμενα Κυπριακής Λογοτεχνίας 

Έργα του: 

Α΄. ΠΟΙΗΣΗ

1. Γαλανά Δακτυλιδάκια, Κύπρος, 1919.
2. Κρινάκια του Γιαλού, Κύπρος, 1921, Β’ έκδ. 1924.
3. Οι Οραματισμοί του Εωσφόρου και άλλα ποιήματα, Κύπρος, 1923.
4. Απλή Προσφορά, Κύπρος, 1929.
5. Θερισμοί και Οργώματα, Αλεξάνδρεια, 1939.
6. Μυστικός Δείπνος, Αλεξάνδρεια, 1944, Β’ έκδ. Κύπρος, 1956.
7. Μαθηματικά Τετράδεια, Αλεξάνδρεια, 1957.
8. Αρμογή Αιώνων και Στιγμών, Λεμεσός, 1965.

Β. ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ

1. Ο Γυμνός Άνθρωπος, Κύπρος, 1924.
2. Αράχνες, Αλεξάνδεια, 1936.

Γ΄. ΤΡΑΓΩΔΙΕΣ

1. Ο Πύργος της Βαβέλ, Κύπρος, 1924.
2.  Αροδαφνούσα, Αλεξάνδεια, 1936.

Δ΄. ΜΕΛΕΤΕΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ
1. Δ. Θ. Λιπέρτης, Αλεξάνδρεια, 1934.
2. Το πρόβλημα του Καβάφη, Αλεξάνδρεια, 1934.
3. Ιστορία της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας, Αλεξάνδρεια, 1938.
4. Βασίλης Μιχαηλίδης, Αλεξάνδρεια, 1957.
5. Νίκος Νικολαΐδης, Αλεξάνδρεια, 1958.
6. Σωτήρης Σκίπης, Αλεξάνδρεια, 1960.
7. Μιλτιάδης Μαλακάσης, Αλεξάνδρεια, 1961.
8. Νίκος Σαντορινιός, 1965.

Ε΄. ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

1. Ρ. Μπρουκ, Άπαντα. Κύπρος, 1925.
2. Αγγική Ανθολογία, Κύπρος, 1925.
3. Μεταφράσεις, Λευκωσία, 1946.

Πηγή: Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια

Κρινάκια του γιαλού του Γλαύκου Αλιθέρση

Έρωτας δένει τις καρδιές μαςς ταίρια, ως περιστέρια
μα εμέ χειμώνας μέσα μου ο αταίριαστος αλιά!
Κι έρχεσ΄ Εσύ η Τρισεύγενη με τα κρινένια χέρια 
να μου στολίσεις, άνοιξη, τα μαύρα μου μαλιά. 

Κρινάκια του γιαλού, 1921

Ηγησώ / Γλαύκος Αλιθέρσης

Παρθένα, που σε γλίτωσε απ’ του Χάρου

τα χέρια και σ’ ανάστησεν η σμίλη

στην όψη του κατάλευκου μαρμάρου,

να ζεις κάποιον υπέρτατον Απρίλη,

σύψυχα τέτοια τύχη, αλήθεια, χάρου!

Γιατί ο καλός, που σ’ όνειρα σού εμίλει,

κι α δεν ήρθε, στο πείσμα του κουρσάρου

Θανάτου που σε πήρε, του λαού θρύλοι,

τ’ όνομά σου, αθάνατο να μείνει

έκαναν στη ζωή ώσπου ο καλλιτέχνης

σε ανάστησε στα Ηλύσια της Τέχνης.

Και σύμβολο σ’ ατέρμονη γαλήνη

καρτεράς (ω, η αιώνια απαντοχή σου!)

τον εκλεχτό που πόθησε η ψυχή σου.

Ποιητική Συλλογή: Γαλανά δαχτυλιδάχια, 1919

H MANA ΓΗ / Νικολαίδης Νικίας

Η Μάνα Γη μας καρτερεί
μια μέρα θλιβερή να μας κοιμήσει
να φέρει άλλους κόσμους, πιο καλούς
που θα γεννήσει.

Να τους ευχηθεί Ειρήνη και Γαλήνη,
γιατί ανάξιοι φανήκαμε εμείς,
που δεν είχαμε Αγάπη, Προκοπή
και σβήσαμε το βίο μας με
μπόλικη ντροπή.

Θα’ ναι μέρες χαράς ευλογημένες.
Θα’ ναι μέρες άνοιξης ανθισμένες.
Θα γεμίσει ο αγέρας με μύριες ευωδιές.
Θα γεμίσουν οι ουρανοί με γελαστούς
Χαρταετούς
Κι’ η Φύση όλη, θα’ βρει τη καλή της ώρα.

ΝΙΚΙΑΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ