Ο Ποιητής Σωτήρης Π. Βαρνάβας: Κριτική Προσέγγιση της Ποίησης του από τον Σωκράτη Σκαρτσή

που μπορείτε να διαβάσετε πατώντας επί του παρακάτω συνδέσμου του ιστοχώρου:

 https://www.poeticanet.gr

https://www.poeticanet.gr/poiitis-swtiris-barnabas-a-1385.html?category_id=405

Σωτήρης Π. Βαρνάβας (βιογραφικά στοιχεία)

Ο Σωτήρης Π. Βαρνάβας γεννήθηκε το 1948 στη Μηλιά Αμμοχώστου. Φοίτησε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο Λευκωσίας. Σπούδασε στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Φυσιογνωστικές Επιστήμες και στη συνέχεια Γεωλογία.  Είναι μέλος της Επιτροπής της UNESCO: Άνθρωπος και Βιόσφαιρα. 

Είναι:

• μέλος της οργανωτικής επιτροπής του Συμποσίου Ποίησης που πραγματοποιείται στο Πανεπιστήμιο Πατρών και μέλος της οργανωτικής επιτροπής Σεμιναρίων Ποίησης του ίδιου Πανεπιστημίου.
•  συνεπιμελητής της "Ανθολογίας Κυπρίων Ποιητών" (2008), εκδόσεις Ταξιδευτής. 

Ασχολήθηκε με τη μελέτη της κυπριακής ερωτικής ποίησης του 16ου αιώνα μέσα από το έργο του άγνωστου ποιητή της ποιητικής συλλογής "Ρίμες αγάπης", συμμετείχε σε συλλογικά έργα, ενώ δημοσίευσε και μικρά σχόλια για ποιητικές εκδόσεις. 

Το "Χρεόγραφο" και τα "Γράμματα εμπράγματα" περιελήφθησαν στη βραχεία λίστα των υπό κρίση βιβλίων για τα κρατικά κυπριακά βραβεία ποίησης 2014 και 2016 αντίστοιχα.

Ποιητικές Συλλογές:

• "Ψήγματα Απείρου" (2006), 
• "Ηχογράμματα" (2008), 
• "Χρεόγραφο" (2013)
• "Γράμματα εμπράγματα" (2015) από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης

πηγή: http://www.biblionet.gr/author/66632/%CE%A3%CF%89%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82_%CE%A0._%CE%92%CE%B1%CF%81%CE%BD%CE%AC%CE%B2%CE%B1%CF%82

Χαμπής Αχνιώτης:Ποιητής που γράφει δημοτική ναι είναι ποιητής αλλά όχι Κύπριος Λαϊκός ποιητής.

  

ΚΥΠΡΟΣ ΜΟΥ

Τους σκλαβομένους τόπους σου,ποττέ μόν τους ξιχάννω.        

Το μόνον πράμαν που ποθώ,

κοντά τους πάλε να βρεθώ,

θέλω προτού πεθάνω.

Στα σκλαβομένα μέρη σου,θέλω να πάω πίσω.

Στες στράτες π΄αναγιώθηκα,

Θεέ μου ν΄αξιώθηκα,

να ξαναπαρπατήσω.

Παιδκιά μου στούντα χώματα,πουν πάντ΄αγαπημένα,

που βρίσκουντε εις τον βορκά,

εχουμεν κάμποσα χωρκά,

τωρά πουν σκλαβομένα.

Είπα σας το πολλές φορές,να σας ξαναθυμήσω.

Λεύτερα θ΄άναι γλήορα,

τζιαι τότες ούλοι σίουρα,

θέλω να πάτε πίσω.

Εγιώ παιδκιά μου γέρασα. Τα πόδκια μόν κρατούσιν.

Μπορεί να είμαι τζιαι νεκρός,

άμα θα έρτει ο τζιαιρός,

για να λευτερωθούσιν.

Για τούτον φήννω σας ριτζιάν,αν τύχει τζιαι πεθάνω,

έθ θελω να με θάψετε.

Ξύλα παιδκιά μου ν΄άψετε,

τζιαι βάρτε με που πάνω.

Τζι΄άμα θα κρούσω να γινώ,σταχτός χαμέ ππεμένος,

σωρέψετε μ΄ως το κουτσιή,

τζιαι γιώ να πάω που ποτζιεί,  

ασσέν τζιαι πεθαμμένος.

Βόρτε με σ΄έναν μαστραππίν,παιδκιά μ΄αγαπημένα,

τζι΄άμα θα έρτει ο τζιαιρός,τα Τουρκοπατημένα,

πίσω για να τα πιάσετε,

όϊ να με ξιάσετε,

επάρτε με τζιαι μένα.

Τζιαι φκάρτε λούκκον ξέβαθον, στο σιος μιας αροδάφνας,

τζιαι βάρτε μέσα τον σταχτό,

για πάντα πιον να νεπαφτώ,

στα χώματα της Άχνας.

γράφει ο Δημήτριος Γκόγκας 

Ο Χαμπής ο Αχνιώτης γεννήθηκε στο χωριό Άχνα της επαρχίας Αμμοχώστου στις 5/11/1948. Με την Κυπριακή Λαϊκή Ποίηση ασχολείται από μικρός, όμως συστηματικά άρχισε να γράφει μετά την εισβολή όπου και πήρε το όνομα Χαμπής Αχνιώτης. Κατάγεται από πολύ φτωχή οικογένεια και έχει περάσει πολύ δύσκολα παιδικά χρόνια. Ως ποιητής έχει εκδώσει επτά ποιητικές συλλογές, όλες γραμμένες στην Κυπριακή Διάλεκτο. Είναι από τις πλέον χαρακτηριστικές πένες της Λαϊκής Κυπριακής Ποίησης και είναι βαθειά ερωτευμένος με την Λαική Παράδοση της Μεγαλονήσου.   Δεν είναι καθόλου ικανοποιημένος από την εξέλιξη της Λαικής Κυπριακής Ποίησης αφού όπως ο ίδιος παρατηρεί εύστοχα: «…τη στιγμή που φαίνεται ένας νέος ποιητής πεθαίνουν δυο παλιοί…» Θα περίμενε ειδικά κίνητρα από την Πολιτεία ώστε οι νέοι της Κύπρου να έχουν την δυνατότητα να ασχοληθούν με το είδος αυτό της Ποίησης. Ο ίδιος πάντως θα συνεχίσει να γράφει Λαική Ποίηση. «….γιατί ο κύκλος του ποιητή κλείνει μόνο με τον θάνατο του.» επισημαίνει χαρακτηριστικά.  Σήμερα ζει στο Ζύγι, είναι νυμφευμένος με την Ελένη Σεβερή με την οποία απέκτησε δυο παιδιά τον Μάριο και την Θέκλη.

Τον ευχαριστούμε που δέχτηκε να παραχωρήσει αυτή την συνέντευξη και να μέσα από τις ουσιώδεις απαντήσεις του, τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του.

1.     Ξεριζωμένος λοιπόν στην ίδια σας την Πατρίδα. Πρόσφυγας όπως χιλιάδες άλλοι πατριώτες. Σαράντα χρόνια μετά, αν και ο χρόνος επουλώνει τις πληγές, ο πόνος της χαμένης Πατρίδας παραμένει. Πόσο έχει επηρεάσει  αυτή η ανοικτή πληγή την ποίησή σας;

Ο ξεριζωμός και η προσφυγιά επηρέασαν την ποίηση μου τόσο που για τον χωριό μου, για τον πόθο της επιστροφής, και γενικά για την προσφυγιά έγραψα αρκετά ποιήματα.

2.     Εραστής της Λαικής Κυπριακής ποίησης, ασχολείστε με αυτή από πολύ μικρός . Πως γεννιούνται τα ποιήματά σας. Ποια εσωτερική  δύναμη ξεπηδά μέσα από την ψυχή σας και μετουσιώνει τον κόσμο σας σε στίχους;

Τα θέματα των ποιημάτων μου τα παίρνω από δικά μου βιώματα, από τη ζωή της υπαίθρου, από καταστάσεις της καθημερινής ζωής, έχω γράψει επίσης θρησκευτικά ποιήματα, γνωμικά και άλλα…

3.     Γράφετε στην Κυπριακή Διάλεκτο. Ένα γλωσσικό ιδίωμα που δεν διδάσκεται, όπως φυσικά  και όλοι οι διάλεκτοι της Ελληνικής Γλώσσας. Και παλαιότερα σπουδαίοι Κύπριοι Ποιητές (Λιπέρτης, Μαρκίδης, Μαυρίδης Νίκος, Μιχαηλίδης Βασίλης,  ακόμα και ο Κ. Μόντης κ.αλ) έγραψαν ποιήματά τους στην Κυπριακή Γλώσσα. Πιστεύεται ότι εάν γραφεί Λαϊκή Ποίηση στην Κύπρο, στην Δημοτική θα χάσει την ισχύ της. Η δύναμή της είναι η Κυπριακή Διάλεκτος;

Θα μπορούσα να γράψω και στη δημοτική με την ίδια ευκολία, όμως μου αρέσει να γράφω πάντα στην Κυπριακή διάλεκτο. Πιστεύω ο Κύπριος Λαϊκός ποιητής πρέπει να γράφει στην Κυπριακή διάλεκτο. Ποιητής που γράφει δημοτική ναι είναι ποιητής αλλά όχι Κύπριος Λαϊκός ποιητής.

4.     Εσείς έχετε προσπαθήσει να γράψετε Λαϊκή ποίηση στη Δημοτική Γλώσσα; Θα ήταν σαν να αθετούσατε έναν όρκο,  αυτή την σχέση λατρείας που έχετε αναπτύξει με αυτό το είδος ποίησης;

Εγώ έχω γράψει δυο τρία ποιήματα στη δημοτική μετά που  Ελλαδίτες φίλοι μού το ζήτησαν και τα έγραψα έτσι για να τα καταλαβαίνουν πιο καλά, όμως δεν τα περιέλαβα σε καμιά ποιητική μου συλλογή.

5.     Μετά την Τουρκική Εισβολή αλλάξατε το όνομά σας και από Χαμπής Χρυσοστόμου γίνατε Χαμπής Αχνιώτης. Όπως είπατε θεωρείτε έτσι ότι προβάλλετε το χωριό σας. Αντιληφθήκατε κάποιες αντιδράσεις; Οι φίλοι, οι γνωστοί πως υποδεχτήκανε αυτή σας την απόφαση;

Μετά την βάρβαρη Τουρκική εισβολή άλλαξα το όνομα μου και από Χαμπής Χρυσοστόμου, έγινα Χαμπής Αχνιώτης. Αυτό ιδιαίτερα οι χωριανοί μου το δέχτηκαν θετικά γιατί έτσι προβάλλω το χωριό τους.

6.     Περιπλανηθήκατε μετά το 1974 ανά την Κύπρο, μέχρι που κατασταλάξατε στο Ζύγι. Οι συγχωριανοί σας (αν κάνω λάθος διορθώστε με ) επιλέξανε το Δασάκι της Άχνας. Η απόσταση από το κατεχόμενο ερημωμένο χωριό είναι ελάχιστη. Ποιες σκέψεις σας στροβιλίζουν στην θέα των ερημόσπιτων, στην θέα των χορταριασμένων αυλών;

Ως εκ της θέσεως του το χωριό μου είναι ορατό από τις ελεύθερες περιοχές, και ιδικά το σπίτι μου που ευρίσκεται άκρα του χωριού το βλέπω πολύ καθαρά, μισογκρεμισμένο με χορταριασμένη αυλή. Σχετικά με αυτή την κατάσταση έγραψα και ιδικό ποίημα..  ΕΙΑ ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΚΟΤΕΙΝΕΣ ποιητική συλλογή με την πένναν της καρκιάς, σελίδα 199

7.     Έχετε γράψει 7 ποιητικές συλλογές. Ψάχνοντας για το έργο σας ανακάλυψα τις παρακάτω:

Κυπριακές Ρίμες

Με τον καμόν του γυρισμού

της πέννας μου οι ρίμες

 Με την πένναν της καρκιάς

              Με το γαιμαν της καρκιάς μου

Ποιες είναι οι άλλες δύο;

Όσον αφορά τες εκδόσεις μου,

·        ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΡΙΜΕΣ 1990,  

·        ΝΕΟΙ ΚΥΠΡΙΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΡΙΜΕΣ 1993

·        ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΜΟΝ ΤΟΥ ΓΥΡΙΣΜΟΥ 1996,

·        ΜΕ ΤΗΝ ΣΚΕΨΗ ΣΤΟΝ ΒΟΡΚΑ 2002,

·        ΤΗΣ ΠΕΝΝΑΣ ΜΟΥ ΟΙ ΡΙΜΕΣ 2005, 

·        ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΝΝΑΝ ΤΗΣ ΚΑΡΚΙΑΣ 2008,

·        ΜΕ ΤΟ ΓΑΙΜΑΝ ΤΗΣ ΚΑΡΚΙΑΣ ΜΟΥ 2010.

8.      Τα ποιήματά σας έχουν μια μελωδικότητα. Μια έντονη μουσικότητα και  προς αυτή την κατεύθυνση βοηθά το μέτρο του  δεκαπεντασύλλαβου στίχου. Θέλω να σας ρωτήσω για τα  Τσιαττιστά. Τα Τσιατιστά  αποτελούν ένα από τα πιο ζωντανά κομμάτια της Κυπριακής λαϊκής ποιητικής δημιουργίας. Έχετε ασχοληθεί με αυτό το είδος; Γράφετε Τσιατιστά; Συμμετέχετε σε αυτοσχέδιους αγώνες αλλά και σε οργανωμένους;  Θα αποτελούσε στόχο για εσάς η έκδοση κάποιας ποιητικής συλλογής με Τσιατιστά;

Η Κυπριακή λαϊκή ποίηση θα μπορούσα να πω αποτελείται από τα κλασσικά ποιήματα όπου έχουν γράψει όλοι οι Κύπριοι Λαϊκοί ποιητές, από τα αφηγηματικά ποιήματα, δίστιχα και τα τσιαττιστά. Έχω ασχοληθεί με όλα τα είδη αυτά, και έχω και βραβευθεί πολλές φορές σε όλες τες περιπτώσεις. Με τσιαττιστά θα μπορούσα να βγάλω πολλά βιβλία, όμως αντιλαμβάνεσθε ότι επειδή είναι αυτοσχέδια σε διαγωνισμούς, δεν καταγράφονταν δυστυχώς. Ορισμένα τσιαττίσματα που έχουν διασωθεί τα περιέλαβα στην ποιητική μου συλλογή Με το γαίμαν της καρκιάς μου.

9.     Έχετε περάσει στην 7^η δεκαετία της ζωής σας. Όλο αυτό το ταξίδι της ζωής, σας πρόσφερε σημαντικές  εμπειρίες, λύπες και χαρές. Ποια γεγονότα της ζωής σας θα χαρακτηρίζατε σαν τα σημαντικότερα; 

Σημαντικότερα γεγονότα της ζωής μου θα έλεγα είναι το ότι στα δεκατέσσερα μου μετοίκισα στο Liverpool στην Αγγλία για δουλειά, στα 18 όταν επέστρεψα και γνώρισα και παντρεύτηκα την γυναίκα μου, η γέννησης των παιδιών μου, και το 1992 όταν σε διαγωνισμό ποίησης που προκήρυξε το ΡΙΚ και όπου έλαβαν μέρος όλοι οι Κύπριοι ποιητές, πήρα το πρώτο βραβείο.

10.                        Η δημιουργία Λαικής Ποίησης είναι ένα έμφυτο χάρισμα ή μπορεί να αποκτηθεί με σκληρή εργασία;  Η άποψή μου είναι ότι θα πρέπει να ισχύουν και τα δύο και να ζούνε αρμονικά. Το χάρισμα θέλει δουλειά για να τελειοποιηθεί. Εσείς τι λέτε;

Η δημιουργία Λαϊκής Ποίησης είναι έμφυτο χάρισμα, το οποίο το οποίο θέλει δουλειά να τελειοποιηθεί.

11.                        Οι Λαικοί Ποιητές της Κύπρου, αισθάνομαι ότι χάνονται. Είναι μια διαπίστωση που εσείς συμμερίζεστε; Υπάρχουν καινούργιες πένες, νέοι άνθρωποι που μπορούν να συνεχίσουν αυτή την παράδοση και να πάνε την Κυπριακή Λαική Ποίηση ακόμα πιο πέρα; Ακόμα πιο μπροστά;

Η Κυπριακή Λαϊκή Ποίηση πιστεύω ότι όσο πάει χάνεται…. Δεν έχουν κίνητρα οι νέοι σήμερα να ασχοληθούν….  Καμιά κυβέρνηση δεν βοήθησε την παράδοση… τη στιγμή που φαίνεται ένας νέος ποιητής πεθαίνουν δυο παλιοί…

12.                        Μπορείτε να μου αναφέρετε κάποιους σημαντικούς λαικούς ποιητές της Κύπρου, πλην των αναγνωρισμένων που προανέφερα σε κάποια πρωτινή ερώτηση;

Αξιόλογοι Κύπριοι Λαϊκοί ποιητές που έφυγαν είναι, ο Κώστας Κατσαντώνης, Χαμπής Κολοκάσης, Καρνέρας και άλλοι…

13.                        Συνεργαστήκατε με το ΡΙΚ ως συγγραφέας  Κυπριώτικων σκετς και συνεργάζεστε ακόμα. Πως και δεν εκδώσατε κάποιο σχετικό βιβλίο με Κυπριακά σκετς;

Έχω γράψει πολλά Κυπριώτικα Σκετς τα οποία έχουν μεταδοθεί από το ΡΙΚ και προβληματίζομαι κατά πόσο πρέπει να τα εκδώσω. Θα πουληθούν άραγε; Θα βγάλω τα έξοδα μου;

14.                        Εκτός όμως από την Λαική Ποίηση της Κύπρου, υπάρχει και η άλλη οδός. Η Λυρική Ποίηση, η Επική, η Δραματική κτλ. Ποια η δική σας σχέση με τα άλλα είδη ποιήσεως. Διαβάζετε σύγχρονους Κύπριους ή μη Ποιητές;  Ο λόγος τους είναι αρκετός για να σας συνεπάρει;

Σέβομαι κάθε άλλο είδος ποίησης αλλά θεωρώ ότι κανένα άλλο είδος δεν συναγωνίζεται τες ρίμες.

15.                        Θα ξαναγυρίσω στη ποίησή  σας; Σε ένα ποίημά σας γράφετε;

Πέτε μου ποια κοιβέρνηση, έφκειν να κυβερνήσει,

τζιαι έκαμεν προσπάθειες, για να διατηρίσει,

την λαϊκήν την ποίησην, να μεν χαθεί να σβήσει;

Είστε αλήθεια πικραμένος από την συμπεριφορά της Πολιτείας προς το είδος της τέχνης που υπηρετείται; Τι θα περιμένατε; Τι θα προσδοκούσατε;

Είμαι πολύ απογοητευμένος με την πολιτεία που δεν φροντίζει να διατηρήσει την λαϊκή ποίηση, και γενικότερα τες ρίζες μας. Βρίσκουν την φθηνή δικαιολογία του οικονομικού, και όμως εγώ ένας απλώς άνθρωπος λέω ότι αν δυο φορές τον χρόνο διοργάνωναν διαγωνισμούς λαϊκής ποίησης θα τους στοίχιζε ελάχιστα, και θα έδιναν ένα κίνητρο στους ποιητές να ασχοληθούν να διακριθούν και να φανούν και νέοι ποιητές.

16.                        Τι ορισμό θα δίνατε στην Λαϊκή Κυπριακή ποίηση; Τι είναι για σας τελικά η ποίηση

Με ανώτερο αριθμό το δέκα, θα έδινα δέκα στην Κυπριακή Λαϊκή Ποίηση και κατώτερους αριθμούς σε άλλα είδη ποίησης.

17.                         Αισθάνεστε ότι μετά από τόσα χρόνια γραφής έχετε ολοκληρώσει τον κύκλο σας ή έχετε κουράγιο να συνεχίσετε να γράφετε..

Μετά από τόσα χρόνια γραφής το βλέπω ότι όσο περνούν τα χρόνια γράφω όλο και καλύτερα και θα γράφω όσο ζω, γιατί ο κύκλος του ποιητή κλείνει μόνο με τον θάνατο του. 

ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΗΝΑ ΙΟΥΝΙΟ.... της Δέσποινας Κωνσταντίνου

ΩΔΗ Γ'-

Το ημερολόγιο γνωστοποιεί την εντεκάτη του μήνα.
Η εντεκάτη παραπέμπει στον Άγιο.
Ο Άγιος στο μοναστήρι της Σαλαμίνας.
Το μοναστήρι στους τρεις γέροντες.
Οι τρεις γέροντες στα σχολικά τετράδια.
Τα σχολικά τετράδια στο ''Δεν ξεχνώ''.
Το ''Δεν ξεχνώ '' στο ''Ντε φάκτο''
το '' Ντε φάκτο'' στον οδυνηρό συμβιβασμό.
Ο συμβιβασμός στα ερωτήματα της λειτουργικότητας.
Άγιε, σε παρακαλούμε, απάλλαξέ μας
από τις παραπομπές και τα ερωτήματα.

Κάθισμα-

Χάραμα ξύπνησε το κοχύλι
αρμυρό νιογέννητο
μοίρες ανοίγει στα δευτερόλεπτα
το φως να καταπιεί του ημισφαιρίου.
Μεσάνυχτα,
στο περιβόλι καταγράφεται έκρηξη σιγαλή,
τ' ολομέστωμα περατώθηκε
ενός χρυσοκούκουτσου πεπονιού.
Ιούνη μήνα,
βοήθα να μετέχουμε κι εμείς
 στις άγιες τελετές σου.

Παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Λυμπουρή "Επιβάτες φορτηγών"

Τη Δευτέρα, 12 Ιουνιου, στις 7.30 μ.μ, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στη Λάρνακα, θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Λυμπουρή "Επιβάτες φορτηγών"

Κύπρος: Οι αρχαίες ονομασίες του νησιού

Η Κύπρος δεν θα μπορούσε να μην είναι γνωστή στον Αρχαίο Κόσμο λόγω και της γεωγραφικής της θέσης. Σύμφωνα με Αρχαίους Συγγραφείς κατά καιρούς της δόθηκαν διάφορα ονόματα με βάση ειδικά χαρακτηριστικά.

Οι ονομασίες που έλαβε η μεγαλόνησος, στο πέρασμα των αιώνων είναι οι παρακάτω:

1. Αερία
2. Ακαμαντίς
3. Αλασία ή Αλάσια ή Άσυ
4. Αμαθουσία 
5. Ασπελία
6. Γιατνάνα ή Γιαντανάνα 
7. Ελίσια
8. Θαρσίς 
9. Κεράστεια ή Κεραστία ή Κεραστιάς ή Κεραστίς 
10. Κίτιον
11. Κολινία 
12. Κρύπτος
13. Κύπρος
14. Μακαρία
15. Μηιονίς 
16. Σφήκεια 
17. Χέθιμα 
18. Χεττιείμ 

1. Η ονομασία Αερία προήλθε κατά πάσα πιθανότητα από το λατινικό όνομα του χαλκού : aes και στην γενική κλήση  aeris. 
2. Η ονομασία Ακαμαντίς ( που διασώζεται μέχρι και σήμερα στην χερσόνησο του Ακάμα) προέρχεται από το όνομα του Ακάμαντος. Ο Ακαμαντος ήταν γιος του Αθηναίου ήρωα Θησέα και ίδρυσε πόλη μετά τον πόλεμο της Τροίας στην μεγαλόνησο. 
3. Η ονομασία Αλασία θεωρείται ιστορικών ότι ανήκει σε μαγάλη Μυκηναική Πόλη της Κύπρου. Προέρχεται από το ουσιαστικό: αλς - αλάς = θάλασσα - γιαλός, η θαλασσοφίλητη. 
4. Η Ονομασία Αμαθουσία προέρχεται από την πόλη Αμαθούντα. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους Αμαθουσία ήταν και μία από τις τέσσερις περιφέρειες στις οποίες χωρίζονταν το νησί. Οι άλλες τρεις ήταν: Σαλαμίνα, Λαπηθία και Παφία. 
5. Η ονομασία Ασπελία προήλθε πιθανότατα από το Αμπελία, λόγω των μεγάλων εκτάσεων στο νησί αμπελιών. 
6. Η ονομασία Γιατνάνα ή Γιαντανάνα συναντάται στην Ασσυριακή Ιστορία και πιο συγκεκριμένα  σε επιγραφή της στήλης του Σαρδώνος Β΄ (7ος και 8ος αιώνας Π.Χ) 
7. Η ονομασία Ελισία, είναι μάλλον ταυτόσημος με το Αλασία
8. Η ονομασία Θαρσίς προέρχεται από εδάφια της Παλαιάς Διαθήκης 
9. Η ονομασία Κεραστίς ή Κεραστιάς ή ακόμα και Κεράστεια προέρχεται από την μορφολογία του νησιού με τα πολλά άκρα (ακρωτήρια) που παλαιότερα τα ονόμαζαν κέρατα. 
10. Η ονομασία Κίτιον προέρχεται από την Αρχαία Κυπριακή Πόλη 
11. Η ονομασία Κολινία πιθανότατα από την Λατινική Λέξη : collinius που σημαίνει λοφώδης, δηλαδή γεμάτη από λόφους. 
12. Η ονομασία Κρύπτος της δόθηκε από το γεγονός ότι η Κύπρος κρύβεται από την θάλασσα. 
13. Η ονομασία Κύπρος επικράτησε από την εποχή του Ομήρου. Μία άποψη λέει πως οφείλει το όνομα του στο βασιλιά Κύπρο του οποίου την κόρη Έννη νυμφεύτηκε ο Αχαιός Τεύκρος γιος του βασιλιά της Σαλαμίνας Τελαμώνα, όταν και ήρθε εξόριστος μετά τον Τρωικό πόλεμο και ίδρυσε την πόλη Σαλαμίνα στη Κύπρο.Μία άλλη άποψη υποστηρίζει ότι το όνομα προέρχεται από την Ελληνική λέξη για το Μεσογειακό κυπαρίσσι (Cupressus sempervirens, Κυπάρισσος η αειθαλής) 
14. Η ονομασία Μακαρία αναφέρεται στη γη που ευδαιμονεί επειδή είναι πλούσια σε αγαθά
15. Η ονομασία Μηιονίς προέρχεται σύμφωνα με τον Ηρόδοτο από την σχέση της Κύπρου με την Λυδία, τους κατοίκους της οποίας ονόμαζε Μηίονες. Ο Ησίοχος αποκαλούδε δε έτσι και τους Κυπρίους
16. Η ονομασία Σφήκεια σημαίνει τον τόπο που είναι γεμάτη από σφήκες. Η Κύπρος υπάρχουν αναφορές ότι την επισήμαναν αρχαίοι συγγραφείς και με το επίθετο: οφιώδης δηλαδή τόπος γεμάτος από φίδια.
17. Η ονομασία Χέθιμα  είναι σημιτική.
18. Η ονομασία Χεττιείμ  είναι σημιτική

πηγή: Σύγχρονη Εγκυκλοπαίδεια : ΕΥΡΩΠΗ,ΕΛΛΑΔΑ, ΚΟΣΜΟΣ (εκδοτικός Οργανισμός Θ.ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Α.Β.Ε.Ε.)

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ Β’ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΟΡΙΖΟΝΤΩΝ ΛΕΜΕΣΟΥ ΚΥΠΡΟΥ

ΟΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ΛΕΜΕΣΟΥ προκηρύσσουν τον Β’ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ Διαγωνισμό ποίησης για το έτος 2017. 

Στο διαγωνισμό μπορούν να συμμετάσχουν Ελληνίδες και Έλληνες ανεξαρτήτως ηλικίας, γραμματικών γνώσεων, επαγγελματικών ασχολιών κ.λπ. είτε κατοικούν στην Ελλάδα και Κύπρο είτε διαμένουν μόνιμα ή προσωρινά στο εξωτερικό, εφόσον έχουν την Ελληνική ή Κυπριακή υπηκοότητα και μπορούν να γράφουν στη νεοελληνική μας γλώσσα.

1. Ο Διαγωνισμός από φέτος χωρίζεται σε δύο κατηγορίες :

Α) Νέων μέχρι 18 χρόνων.

Περλαμβανει:

1.Ποίηση Χαικού 

 2.Ποίηση σε ελεύθερο κσι έμμετρο στιχο

Β) Ενηλίκων.

Περιλαμβάνει:

1. Ποίηση Χαικού 

2.Ποίηση σε ελεύθερο στίχο και έμμετρο στίχο 

3.Σατιρική ποίηση

4.Ποίηση στην Κυπριακή διάλεκτο.( Ο διαγωνισμός αυτός αφορά μόνο Κύπριους ποιητές)

2. Οι διαγωνιζόμενοι μπορούν να λάβουν μέρος σε όλα τα είδη λόγου, αλλά με ένα μόνο έργο τους, για κάθε είδος και οπωσδήποτε ανέκδοτο. 

3. Όσοι επιθυμούν να λάβουν μέρος πρέπει να στείλουν: 

α) Ένα (1) ανέκδοτο Ποίημά τους, μέχρι 32 στίχους, με ψευδώνυμο. 

Στην κατηγορια Χαικού μεχρι και 3 ποιήματα.

Το μέγεθος των χαρακτήρων να είναι 12. 

4. Το θέμα είναι ελεύθερο. 

5.Τα έργα, που θα σταλούν, θα πρέπει να είναι πληκτρολογημένα κι απαραιτήτως σε τρία (3) πανομοιότυπα αντίτυπα (καλής ευανάγνωστης εκτύπωσης), υπογεγραμμένα όλα με το ίδιο ψευδώνυμο. 

6.Οι διαγωνιζόμενοι να εσωκλείσουν σε μεγάλο φάκελο, ένα μικρότερο κλειστό φάκελο, όπου θα αναγράφεται το ψευδώνυμό τους και ο τίτλος του έργου ενώ μέσα σ’ αυτόν πρέπει να υπάρχουν τα εξής προσωπικά τους στοιχεία: Ονοματεπώνυμο, ηλικία, διεύθυνση κατοικίας, ταχυδρομικός κώδικας, τηλέφωνο (σταθερό και κινητό), e-mail (προαιρετικά), τίτλος του Έργου και το ψευδώνυμο. ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΗΣΗ ΧΑΙΚΟΥ Ο ΤΊΤΛΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ.

7.Τα Έργα πρέπει να σταλούν ταχυδρομικά, με απλή επιστολή και όχι συστημένη, στη διεύθυνση ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ΕΦΑΛΤΉΡΙΟ ΛΌΓΟΥ, ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Ευμενίου Παναγιώτου , 14 Α, 3077 ΛΕΜΕΣΟΣ, υποψην 'Αθως Χατζηματθαίου με ένδειξη αντίστοιχη προς το είδος στο οποίο συμμετέχουν, π.χ. «Για το Διαγωνισμό Ποίησης» ή "Για το Διαγωνισμό Χαικού " κλπ.

Καθώς και η κατηγορία ΝΕΩΝ Ή ΕΝΗΛΙΚΩΝ. Στη θέση του αποστολέα να σημειωθεί μόνο το ψευδώνυμο. 

8.Τελευταία ημερομηνία αποστολής των έργων ορίζεται η 30η Νοεμβρίου 2017

9.Θα απονεμηθούν 3 Βραβεία και 3 Έπαινοι, για το κάθε είδος. 

10.Οι διακριθέντες θα ειδοποιηθούν έγκαιρα, για την τελετή βράβευσης, η ημερομηνία της οποίας θα κοινοποιηθεί, με νεότερη ανακοίνωση των Πνευματικών Οριζόντων Λεμεσού. 

11.Τα αποστείλαντα έργα δεν επιστρέφονται, ενώ τα μη διακριθέντα έργα θα καταστραφούν, μαζί με τα προσωπικά στοιχεία των διαγωνισθέντων. Επειδή στα μη βραβευθέντα έργα δεν αποκαλύπτονται τα στοιχεία των διαγωνιζομένων, δεν υπάρχει η δυνατότητα πληροφοριών για την επίδοσή τους. 

12. Η συμμετοχή στο Διαγωνισμό συνεπάγεται και την αποδοχή, των ανωτέρω αναφερθέντων όρων.

13. Έργα, τα οποία δεν πληρούν τους πιο πάνω όρους, απορρίπτονται.

Για περισσότερες πληροφορίες στα τηλέφωνα:

00357 99604005, Άθως Χατζηματθαίου - h_athos@hotmail.com

Έντεκα γρόνους ώς τωρά στην προσφυγιάν που ζιούμεν /Ατσίκκος Γιακουμής

Έντεκα γρόνους ώς τωρά στην προσφυγιάν που ζιούμεν

νυχτοξημερωννούμαστιν τζι’ άγρυπνοι καρτερούμεν

να ξαναπάμεν έσσω μας, τζει κάτω να ταφούμεν.

Βρίσκουσιν τρόπους, κάθονται εις τες συνομιλίες,

μα λύσην ’εν ι-βρίσκουσιν, πιντώννουν τες αιτίες.

Οι ξένοι πάντα μάχουνται για το δικόν τους κκιάρι

τζιαι μας ’δα κάτω να τα βρουν ―πετσίν, τζι’ άλλοι τομάρι.

Όπου αγάπη τζι’ ο Θεός, οι πρωτινοί λαλούσι,

έτσι έχουν μιαν δύναμιν τζιαι τ’ άδικον νικούσι,

τούτ’ εν’ η στράτα η καλή, τζι’ ούλλοι μας να τη[ν] δούμεν,

ατ τ’ ’εν να λείψ’ η προσφυγιά τζιαι να ξαναστραφούμεν

στα σπίθκια μας που καρτερούν, τζι’ ειρήνικά να ζιούμεν.

πηγή: https://larnaka.wordpress.com/2010/09/05/266-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BB%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%AE-%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%AE-%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%AF%CE%BA%CE%BA%CE%BF%CF%85/

Γιακουμής Ατσίκκος (βιογραφικά στοιχεία)

Γεννήθηκε στη Λύση στις 14 Αυγούστου το 1911. Γονείς του ο Κυριάκος Γιακουμή Χατζηξενή και Κουλλού Γρηγόρη Κατσούνα.  Το 1974 με την Τουρκική εισβολή, πρόσφυγας στην Ξυλοτύμπου όπου έμεινε 6 χρόνια και στη συνέχεια στο συνοικισμό Καμάρες στη Λάρνακα όπου παρέμεινε μέχρι και τον θάνατό του το 1995. Εξέδωσε τρεις ποιητικές συλλογές και βραβεύτηκε για την ποίησή του σε διαγωνισμούς του Κατακλυσμού και εκπροσώπησε την Κύπρο μέσω του ΡΙΚ τόσο σε παγκόσμιους ποιητικούς διαγωνισμούς, αλλά και σε διαγωνισμό παραδοσιακής Μουσικής στην Ιαπωνία.

Ποιητικές Συλλογές

• Το Φεγγάρι του Γεννάρη /1985
• Το ξερίζωμα / 1986
• Η τελευταία μου κατάθεση/1994

[Εν πεθανίσκω καρτερώ] / Ατσίκκος Γιακουμής

Εν πεθανίσκω καρτερώ
τούτη η ποινή να λήξει
να’ ρτει ειρήνη τζιαι χαρά
η στράτα μας ν΄ανοίξει
να πάμε πάλε στο βορκάν
πον τα δικά μας τα χωρκά
να μεν μας τρώει η πλήξη
ν΄ανθίσουν να μυρίσουσιν
τα φκιόρα της αυλής μας
πον ριζιμιά εν ζωντανά πον η μισή ζωή μας

Για τον Γρηγόρη Αυξεντίου / Ατσίκκος Γιακουμής

Μαύρα ντυμένη σύλλουρη η Κύπρος δακρυσμένη
πουπανωθκιόν σου στέκεται ματζιελλοπληγωμένη
κλαίει απαρηόρητη η μαυροκαϋμένη
πόχασεν τέθκιον ήρωα τζ΄ακόμαν  σκλαβωμένη
Ήσουν τζιε εν νάσαι ήρωας, της Κύπρου μας καμάριν
Της Λύσης ο τιμητικός, της λεφτεριάς χαπάριν

ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙΝ ΤΟΥ ΓΕΝΝΑΡΗ (απόσπασμα) / Ατσίκκος Γιακουμής

Το νιν τζαι το ξυλάλετρον, η σπάθη με την βούλαν
ο άδρωπος, τα δκυό φτερά, εν ερκαλεία ούλα.
Τζαι δκυο τεμόνια ομπροστά που ζέχνασιν την μούλαν
τζι εμαμμουρεύκασιν την γην ΄πο ούλα να γιωρκίσει
να φα γονιός με τα παιθκιά
γιατί εν τζείνη που τα δκια
του κόσμου της να ζήσει.
Γιατί που πρωτοπλάστηκεν
με τον θεόν σεβάστηκεν
η γη να τον ταΐσει.
Εν χώμαν της, εν μάλιν της τζαι τζείνη να το ρίζει,
να τρω να πίνει ώσπου ζιει τζαι πίσω να γυρίζει,
χώμα πάλε να γίνεται. τζαι κανενού ΄ν χαρίζει.

Επεξηγήσεις

νιν:το υνί

σπάθη:εξάρτημα του κυπριακού αλέτρου

βούλα: η ξύλινη θέση του αρότρου που μπαίνει το υνί

άδρωπος: εξάρτημα του κυπριακού αλέτρου (το μέρος που κρατεί ο γεωργός)

μαμμουρεύκω: καλλιεργώ καλά

σεβάστηκεν, σεβάζομαι: έρχομαι σε συμφωνία

πηγή: https://bloglogios.blogspot.com.cy/2013/09/blog-post_14.html

  

[Αν λάχει τζιαι πεθάνω δα τζι εσε΄ςι στη Λυσην πάτε] /Ατσίκκος Γιακουμής

Αν λάχει τζιαι πεθάνω δα τζι εσε΄ςι στη Λυσην πάτε
να μου τη τη σιαιρετήσετε
Τζιαι να την αρωτήσετε
αν κόμα μ΄αθθυμάται
Έσσω της εγεννήθηκα
Εξήντα δκυο γρονών εγίνηκα
με τα πολλά καλά της
Τότε αισθάνομουν χαρά
Αμμά μας πρόσφυγας τωρά
σύνορα μακριά της
Θεέ μου δώς μου πομονήν κουράγιον πέρκι ζήσω
στο σπίτι που γεννήθηκα τζιαι θέλω να γυρίσω
Την εκκλησιάν την όμορφη της Λύσης ν΄αντικρίσω
Ελεύθερος χαρούμενος να μπώ να προσσυνήσω.

Φάρος φωτεινός (70 χρόνια AON – ΕΔΟΝ) / Μανώλης Βασιλείου

Ήσουν ο φάρος τζαί το φως για εβτομήντα γρόνια
τζαί φώτισες τζαί μόρφωσες γονιούς, παιδκιά τζι αγγόνια.
Ούλοι που μες στες τάξεις σου σωστά γαλουχηθήκαν,
στην κοινωνίαν άξιοι τζαι ικανοί ξεβήκαν.
Μέσα σε δύσκολους τζαιρούς στα πέτρινα τα γρόνια,
τους δίδαξες την αδρωπιάν να την κρατούν αιώνια.
Ήμουν τζι εγιών ο τυχερός κοντά σου να φοιτήσω
τζαί τες δικές σου τες αρχές να τες κληρονομήσω.
Τα όσα έν' που μου 'δωσες ΕΔΟΝ εις την ζωήν μου,
ήταν θεμέλιον γερόν τζι έν'πάντα στην ψυσιήν μου.
Τζείνα που εδιδάκτηκα 'πο σέν εκράτησά τα,
με την δικήν μου την σειράν άλλου εχάρισά τα,
εις τα δικά μου τα παιδκιά κληρονομιά τζαί μάλιν,
στο πέρασμαν που την ζωήν, μα τζαί στην βίοπάλην.
Να εκτιμούν τζαί ν'αγαπούν το δίτζιον του αδρώπου,
την πρόοδον τζαί την χαράν να θέλουν τούντου τόπου.
ΕΔΟΝ σκολείον της ζωής τζαί πρώτη στους αγώνες,
στον τόπον όσα έκαμες θα μείνουν στους αιώνες.
Πάντα στην πρώτην την γραμμήν τζαί στην πρωτοπορίαν,
να φέρεις μιαν καλλύττερην για ούλους κοινωνίαν.
Εκατοντάες ήρωες μέσα που τες γραμμές σου
το γαίμαν τους εδώσαν το , πιστέψαν στες αρχές σου.
Αντρόσιην εις τον φασισμόν έβαλαν τα κορμιά τους,
να σώσουν την πατρίδαν τους τζαί τα ιδανικά τους.
Τιμή τζαί δόξα στην ΑΟΝ τζαί στην ΕΔΟΝ ακόμα,
που στην ζωήν μας έδωκαν τζαί νόημα τζαί χρώμα.
Η στράτα που μας χάραξες εγίνην λεωφόρος,
ήσουν τζι εννά 'σαι οδηγός ,φάρος τζαί πρωτοπόρος.

Εφτά τζαι άλλα σίλια / Χρυσόστομου Μωυσέως

Σπίτι μας που σε χτίσασιν πριν εβδομήντα γρόνια
μέ δίχα πολυτέλειες, μέ κήπους, μέ σαλόνια.
Δοκάρκα που τα μπήξασιν σε χώμαν οργωμένον
γεμάτο δρώμα, κόκκαλα, με γαίμαν ποτισμένον
των πρώτων των συντρόφων μας, το φως μες στον κατρά μας
που το λαμπρόν του ‘κόμα ζει πάνω στα λάβαρά μας.
Εφτά δοκάρκα μες στην γην, στους δέκα γρόνους τζ’ έναν
τζι ας είσεν που λαώνουνταν να μεν μείνει κανέναν.
Να βάλουμε το όγδοον, να μπούσιν τζι άλλα σίλια
το μαύρο τζαι η καταχνιά να μεν ι-βρίσκουν γρίλια.
Να γίνει μιάλο σαν δεντρόν, ν’ αθθίσουν τα κλωνιά του
ούλος ο κόσμος να χωρεί κάτω που τη νοσσιά του.
Τούτη για μας έν’ η ΕΔΟΝ, έν’ της ανάγκης γέννα
του αρκάτη τζαι της αγροθκιάς, της τέγνης τζαι της πέννας.
Για τζείνον πο’ ‘ν το χώνεψε τζαι ‘κόμα σύρνει πέτρες
ας βάλει μες στο νουν καλά πως άλλες θα ‘ρτουν μέρες
θεός, αφέντης, βασιλιάς που θα ‘ναι ο λαός μας,
πλούσιοι να μεν γίνουνται στον κόπο το δικό μας.
Να λείψει η εκμετάλλευση, η φτώσεια, η μιζέρκα
ούλλ’ οι αδρώποι πα’ στην γην να δώκουμε τα σέρκα.
Να αλλάξουμε τον άδρωπον, άδικον να μεν μείνει.
Σοσιαλισμός το μέλλον μας, το δίτζιο τζι η ειρήνη.