Ιάκωβος Πατάτσος* / Μόντης Κώστας

Εμείς; Τι είμαστε εμείς;

Μπορεί να το διαβάσουμε με θλίψη (πολλή; Καλά, πολλή),

μπορεί να το συζητήσουμε με πόνο (αν και πόσο καιρό κι αυτό;),

μπορεί –οι πιο ευαίσθητοι– να τ’ αγρυπνήσουμε

 (αν και πόσες νύχτες;),

μα τίποτ’ άλλο.

Όλα τ’ άλλα είν’ της μητέρας του παιδιού.

*Ιάκωβος Πατάτσος: Ήρωας του Απελευθερωτικού

Αγώνα (1955-1959), απαγχονίστηκε στις κεντρικές

φυλακές της Λευκωσίας, μαζί με τους Ανδρέα Ζάκο και

Χαρίλαο Μιχαήλ, από τις βρετανικές αποικιακές δυνά-

μεις στις 9 Αυγούστου 1956.

Το κορίτσι στο τζάμι / Μόντης Κώστας

Πολύ μ’ απασχολεί αυτό το κορίτσι

που ακούμπησε τ’ απόγεμα

το πρόσωπο στο τζάμι

και κάρφωσε το βλέμμα στον δρόμο

χωρίς να βλέπει,

και προσήλωσε την προσοχή στον δρόμο

χωρίς να προσέχει.

Κυριάκος Μάτσης / Μόντης Κώστας

Απλώστε την ομίχλη

μην πέσει σήμερα στα στάχυα του

η αναπόφευχτη χαρά των κορυδαλλών.

Ευαγόρας Παλλικαρίδης / Μόντης Κώστας

Όταν διάβασα την ιστορία σου

το βράδι είχα πυρετό.

[Δε γίνουνται σήμερα αυτά τα πράγματα, Γρηγόρη]* / Μόντης Κώστας

Δε γίνουνται σήμερα αυτά τα πράγματα, Γρηγόρη.

Αυτά τα παράτησε ο κόσμος

χιλιάδες χρόνια τώρα

και τ᾽ αφυδάτωσε και τα ταρίχεψε

και τα ᾽κανε παραμύθια

για τ᾽ αναγνωστικά των παιδιών,

γιατί αρέσουν στα παιδιά οι Θερμοπύλες

με τους χτενισμένους Σπαρτιάτες

και τα “υπό σκιάν” και τα “μολών λαβέ”.

Δεν τα ᾽βαναν για να τα επαναλαμβάνουμε.

Έπειτα πώς έρχεσαι

ύστερα από δυόμιση χιλιάδες χρόνια να διεκδικήσεις;

Σκέφτηκες τον αριθμό;

Δυόμιση χιλιάδες χρόνια δεν υπήρχε αντίρρηση,

δυόμιση χιλιάδες χρόνια

είχαν κάνει κατοχή το παραμύθι οι άνθρωποι.

Δεν μπορείς εσύ τώρα να λες όχι.

*Γρηγόρης Αυξεντίου

[Είναι ένα μεγάλο πρόβλημα ο Πενταδάκτυλος.] / Μόντης Κώστας

«Είναι ένα μεγάλο πρόβλημα ο Πενταδάκτυλος, μητέρα. 
Στο κάτω-κάτω το Μόρφου δεν το βλέπουμε, 
στο κάτω-κάτω την Κερύνια δεν τη βλέπουμε, 
την Αμμόχωστο δεν τη βλέπουμε, 
όμως αυτός είν’ εκεί απέναντί μας 
όμως αυτός είναι διαρκώς εκεί απέναντί μας 
και μας κυτάζει 
και μας κυτάζει μ’ ένα τρόπο, 
και κάθεται βραχνάς και μολύβι στο στήθος μας, 
όμως αυτός είν’ εκεί απέναντί μας 
και δεν μπορεί να κρυβή σαν το Μόρφου, και δε μπορεί να κρυβή 
σαν την Κερύνια και σαν την Αμμόχωστο. 
Και λέει: «Λοιπόν»; 
Και μας ρωτά: «Λοιπόν»; 

Εσέναν η αγάπη σου / Μόντης Κώστας

Εσέναν η αγάπη σου εν πλάτανος λυσσιάρης
που χάρος εν τον καταλύει
την μιαν ημέρα κόφκεις τον,
την άλλη νασου τον πολυεί.
Εμέναν η αγάπη μου εν” τζέδρος αππωμένος,
που μιαν φοράν εβλάστησεν
τζ” όσον τζιαι να βάστα
άμα τον κόψεις γέρημος μεινίσκει τζιαι καμένος
τζ” εν ιξαναβλαστά.

Κώστας Μόντης - Βιογραφία

Γεννήθηκε το 1914 στην κατεχόμενη  μέχρι και σήμερα Αμμόχωστο. Γονείς του οι: Θεόδουλος Μόντης και η Καλομοίρα Μπατίστα. Στα 18 του έφυγε για την Αθήνα για να σπουδάσει νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επέστρεψε στην Κύπρο το 1937. Συνέβαλε στον Κυπριακό Απελευθερωτικό Αγώνα (1955-59), συμμετέχοντας ως πολιτικός καθοδηγητής των μελών της ΕΟΚΑ.

Ποιητής, μυθιστοριογράφος και συγγραφέας θεατρικών έργων, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συγγραφείς του 20ου αιώνα και συγκεκριμένα της μεταπολεμικής περιόδου. Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφρασθεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ολλανδικά, Σουηδικά, Ρωσικά και σε άλλες γλώσσες. 

Τιμητικές διακρίσεις:

• 1968 : Κρατικό Βραβείο Ποιήσεως.
• 1973 :Βραβείο Συνολικής Προσφοράς για τη συμβολή του στην Κυπριακή και γενικά την Ελληνική λογοτεχνία.
• 1976 : Πρώτο βραβείο της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου.
• 1979: Βραβείο μυθιστορήματος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου για το ανέκδοτο μυθιστόρημά του Ο αφέντης Μπατίστας και τ' άλλα.
• 1981: Του απονέμεται από το World Academy of Arts and Culture o τίτλος του Poet Laureate.
• 1984 : Προτείνεται για το βραβείο Νόμπελ.
• 1994 : Του απονέμεται το Βραβείο Γραμμάτων Φρειδερίκου Μάθιους για τη συμβολή του στην Ελληνική Λογοτεχνία και τον Ελληνισμό. 
• 1994: Του απονέμεται το Αριστείον Γραμμάτων και Τεχνών της Κυπριακής Δημοκρατίας. 
• 1994: Ανακηρύσσεται επίτιμο μέλος της Ενώσεως Συντακτών Κύπρου.
• 1997: Ανακηρύσσεται Επίτιμος Διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου.
• 1999 : Προτείνεται από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου και από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για το βραβείο Νόμπελ.
• 2000 : Η Ακαδημία Αθηνών ανακηρύσσει τον Κώστα Μόντη αντεπιστέλλον μέλος της, ύψιστη τιμή που απονέμεται σε πνευματικούς δημιουργούς που ζουν εκτός Ελλάδος.
• 2001 : Ανακηρύσσεται Επίτιμος Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
• 2003 : Του απονέμεται το βραβείο "Γιάννος Κρανιδιώτης 2003" για πρωτοποριακή και αυθεντική δημιουργία.

  έργα του :

• 1934 -- Με μέτρο και χωρίς μέτρο
• 1939 -- Γκαμήλες και άλλα διηγήματα
• 1944 -- Ταπεινή Ζωή (Διηγήματα)
• 1946 -- Minima (Ποιήματα)
• 1954 -- Τα τραγούδια της Ταπεινής Ζωής (Ποιήματα)
• 1958 -- Στιγμές (Ποιήματα)
• 1960 -- Συμπλήρωμα των Στιγμών (Ποιήματα)
• 1962 -- Ποίηση του Κώστα Μόντη
• 1964 -- Κλειστές Πόρτες (Νουβέλλα--Χρονικό)
• 1965 -- Γράμμα στη μητέρα και άλλοι στίχοι
• 1965 -- Ανθολογία Κυπριακής Ποιήσεως (Απ' τ' αρχαία χρόνια ως σήμερα) (σε συνεργασία με τον Ανδρέα Χριστοφίδη)
• 1965 -- Moments (Αγγλική έκδοση, μεταφρ. Amaranth Sitas & Charles Dodd)
• 1968 -- Αγνώστω Ανθρώπω (Ποιήματα)
• 1969 -- Εξ ιμερτής Κύπρου (Ποιήματα)
• 1969 -- Ανθολογία νέων Κυπρίων ποιητών
• 1970 -- Εν Λευκωσία τη (Ποιήματα)
• 1970 -- Διηγήματα
• 1971 -- Κυπριακά Δημοτικά Τραγούδια (επεξεργασμένα κριτικά)
• 1972 -- Δεύτερο Γράμμα στη Μητέρα
• 1972 -- Αριστοφάνη Λυσιστράτη (μεταφρ. στο Κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα)
• 1972 -- Anthologie de la Poesie Chypriote (Γαλλική έκδοση, μεταφρ. σε συνεργασία με τους Henry Aufrere και Ανδρέα Χριστοφίδη)
• 1973 -- Ανθολογία Κυπριακής Ποιήσεως (2η έκδοση)
• 1973 -- Απαγορεύεται η είσοδος στο άγχος (θεατρικό μονόπρακτο)
• 1974 -- Και τότ' εν ειναλίη Κύπρω .. (Ποιήματα)
• 1974 -- Anthology of Cypriot Poetry (Αγγλική έκδοση, μεταφρ. σε συνεργασία με τον Ανδρέα Χριστοφίδη και την Amy Mims)
• 1975 -- Πικραινόμενος εν εαυτώ (Ποιήματα)
• 1976 -- Κύπρος εν Αυλίδι (Ποιήματα)
• 1976 -- Ποιήματα για μικρά και μεγάλα παιδιά
• 1978 -- Επιλογή από τις Στιγμές
• 1980 -- Ο αφέντης Μπατίστας και τ' άλλα (Μυθιστόρημα)
• 1980 -- Στη γλώσσα που πρωτομίλησα (Ποιήματα)
• 1980 -- Κύπρια ειδώλια (Ποιήματα)
• 1982 -- Μετά φόβου ανθρώπου (Ποιήματα)
• 1983 -- Αντίμαχα (Ποιήματα)
• 1984 -- Ως εν κατακλείδι (Ποιήματα)
• 1984 -- Γράμματα στη Μητέρα
• 1985 -- Επὶ σφαγήν (Ποιήματα)
• 1987 -- Υπό σκιάν (Ποιήματα)
• 1987 -- Άπαντα (επιχορήγηση από το Ίδρυμα Αναστασίου Λεβέντη)
• 1988 -- Άπαντα: Συμπλήρωμα
• 1988 -- Αριστοφάνη Εκκλησιάζουσες (μεταφρ. στο Κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα)
• 1988 -- Afendi Batistas (Γερμανική έκδοση, μεταφρ. Konstanze Jablonowski) (ISBN: 3923728336)
• 1988 -- Τώρα που διαβάζω καλύτερα (Ποιήματα)
• 1991 -- Άπαντα: Συμπλήρωμα Β
• 1991 -- Του στίχου τα μηνύματα (Ποιήματα)
• 1993 -- Άπαντα: Συμπλήρωμα Γ
• 1993 -- Αφήστε τον στίχο να σας πάρη απ' το χέρι (Ποιήματα)
• 1997 -- Άπαντα: Συμπλήρωμα Δ
• 1999 -- Άπαντα: Συμπλήρωμα Ε
• 2001 -- Απαντα: Συμπλήρωμα Στ
• 2001 -- Porte chiuse (Κλειστές Πόρτες, ιταλική έκδοση, μεταφρ. Daniele Macris)
• 2002 -- Άπαντα: Συμπλήρωμα Ζ
• 2003 -- Κώστας Μόντης: Μικρή ανθολόγηση από την ποίησή του
• 2004 -- Closed doors (Αγγλική έκδοση, μεταφρ. David Roessel & Σωτήριος Σταύρου)
• 2006 -- Afentis Batistas (Αγγλική έκδοση, μεταφρ. Στάλω Μόντη-Πουαγκαρέ) 
• 2008 -- Ο αφέντης Μπατίστας και τ' άλλα (2η έκδοση) 
• 2008 -- Heer Batistas en de andere dingen (Ολλανδική έκδοση, μεταφρ. Hero Hokwerda)
• 2008 -- Κλειστές Πόρτες (2η έκδοση) 

 

σημαντικές πληροφορίες μπορείτε να λάβετε για τον ποιητή από την επίσημη ιστοσελίδα : http://www.costasmontis.com/books_gr.html

Σιωπή / Μόντης Κώστας

Έχω μια μεγάλη σιωπή μέσα μου,
μες΄ στην σιωπή συναναστρέφουμαι,
μες΄ στην σιωπή συνωστίζουμαι,
στην αγρύπνια της διερωτώμαι.

έλληνες ποιητές / Μόντης Κώστας

Ελάχιστοι μας διαβάζουν
ελάχιστοι ξέρουν τη γλώσσα μας
μένουμε αδικαίωτοι κι αχειροκρότητοι
σ' αυτή τη μακρινή γωνιά
όμως αντισταθμίζει που γράφουμε ελληνικά.

η φυλακή / Μόντης Κώστας

Το χειρότερο δεν είναι
που μ’ έκλεισαν σ’ αυτή τη φυλακή
και πήραν τα κλειδιά κι έφυγαν,
μα που δεν ξέρω ως πού φτάνει η φυλακή μου,
που δεν ξέρω το περίγραμμά της,
για να κάνω επιτέλους
σαν άνθρωπος κι εγώ
μιαν απόπειρα αποδράσεως.

ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ-ΓΙΑ ΤΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ / Μόντης Κώστας

Αυτές οι φωτογραφιούλες ήταν απλώς
για να βγει το διαβατήριό τους
τότε που θα ‘φευγαν για σπουδές.
Πού να φανταζόντουσαν πως θα παρέμεναν
να τις σφίγγουν έτσι νυχτοήμερα
τα χέρια της μάνας τους,
πού να φανταζόντουσαν πως θα παρέμεναν
να τις σφίγγουν έτσι νυχτοήμερα
τα χέρια της αρραβωνιαστικιάς τους,
τα χέρια της γυναίκας τους,
νάν’ στις σχολικές τσάντες των παιδιών τους;
Πού να φανταζόντουσαν να μην έβαζαν τουλάχιστο
έτσι στραβά το σκουφί να επιτείνει,
να μη χαμογελούσαν αυτό το χαμόγελο
να επιτείνει;

Ανθρώπινες ηδονές / Μόντης Κώστας

Φαίνεται πως η επιβίωσή μας δεν είναι δική μας υπόθεση,
φαίνεται πως κάποιον άλλο πρωτίστως ενδιαφέρει,
εκείνον που τόσο προσεχτικά
φρόντισε να επικολλήσει ανταμοιβή
ακόμα και στα πιο ασήμαντα
που θα' πρεπε να κάνουμε για να ζήσουμε,
κάποιον που ήξερε καλά
πόση εμπιστοσύνη θα μπορούσε να μας έχει
χωρίς αυτές τις ανταμοιβές.

Τρεις αγχόνες στη Λευκωσία / Μόντης Κώστας

Που τρέχουν όλοι αυτοί
γιατί τόση αναταραχή
για να σκοτώσουν τρία παιδικά χαμόγελα;
Γιατί φοβούνται πως είναι τόσο δύσκολο
να σκοτώσουν αυτά τα χαμόγελα;

Δεν ήρθαν / Μόντης Κώστας

Δεν ήρθαν οι θεατές που περιμέναμε,
δεν ήρθαν οι θεατές που περίμεναν τ' αναμμένα φώτα
και ματαιώθηκε η παράσταση
και καθήσαμε μονάχοι στην πλατεία
τριγυρισμένοι απ' τ' άδεια καθίσματα
με πολλή κατάθλιψη
και μ' ένα παράξενο ηδονισμό,
μ' ένα εντελώς ανεξήγητο ενδόμυχο ηδονισμό.

[Και τι θα γίνει τώρα..] /Μόντης Κώστας

Και τι θα γίνει τώρα,
θα σχίσουμε τα παλιά μας τετράδια
που ‘ταν γεμάτα χρωματιστή «Ένωση»,
θα σχίσουμε τα παλιά μας σχολικά τετράδια
που ‘ ταν γεμάτα «Ένωση» διακοσμημένη με γιασεμιά και
λεμονανθούς και μαργαρίτες,
θα σχίσουμε τα παλιά αναγνωστικά των παιδιών μας
με τις ελληνικές σημαίες,
θα πετάξουμε τ’ αγαπημένο αναμνηστικό σκουφί του Γυμνασίου
με την «Ένωση» στο γείσο,
θα πετάξουμε το χάρακά τους
και την τσάντα και τη μπάλα και το ποδήλατο
που ‘γραφαν «Ένωση»;
Αλήθεια, πέστε μου, τι θα γίνει τώρα;

Τουρκική Εισβολή ΙΙ / Μόντης Κώστας

Αυτή η κούκλα με το κομμένο χέρι

που κρεμάστηκε στο παράθυρο

του γκρεμισμένου σπιτιού

ποιο παιδάκι ήθελε ν᾽ αποχαιρετήσει,

σε ποιο παιδάκι σύρθηκε ως το παράθυρο

ν᾽ ανεμίσει το χέρι και της το᾽ κοψαν;

Το πληγωμένο πουλί / Μόντης Κώστας

Ούτε πού θυμάμαι πότε και πώς

κράτησα στη χούφτα μου ένα πληγωμένο πουλί

πού είχε αφεθεί στο έλεός μου

και με κοίταζε επίμονα σαν κάπου να μ' είχε ξαναδεί,

και με κοίταζε περίλυπα

χωρίς μια τόση δα κίνηση φτερούγας,

χωρίς μια τόση δα κίνηση ποδιού.

Ούτε που θυμάμαι.

Μπορεί, μάλιστα, ποτέ να μην έγινε αυτό

κι όμως το βλέμμα του μ' ακολουθεί χρόνια τώρα,

μπορεί να μην έγινε

κι όμως το νιώθω χρόνια τώρα στη χούφτα μου

να μη χάνει ευκαιρία να με κοιτάξει

να καραδοκεί μόλις ανοίξω τη χούφτα

να με κοιτάξει.