Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Κατσώνης Κώστας. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Κατσώνης Κώστας. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Κυριακή 14 Μαρτίου 2021

Πέντε ενδεικτικά ποιήματα του Κώστα Κατσώνη

 


 

Από τη συλλογή «Μιλήματα κι Αντιμιλήματα»  1993/2020)

 

1.

ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΖΗΣΗΣ

 

Εδώ που τύχαμε να ζούμε αφορεσμένοι,

εδώ που τύχαμε ν’ακολουθάμε

τις πατημασιές κάποιων αοράτων ονείρων

φτιαγμένων σε κάποιες νυχτιές

όπου ο ύπνος μάς έλαχε καλός.

Εδώ που οι αμυγδαλιές δε μας πρόδωσαν ποτές

και τα σπουργίτια μάς καλημερίζουν κάθε αυγή

χωρίς προσποίηση ή τυποποιημένα χαμόγελα.

Εδώ που ο ήλιος

αναλύει κάθε μέρα τη χαρά του

σε πύρινες και φωτεινές ηλιακτίδες.

Εδώ που η αγάπη κρατάει στο χέρι κεραυνό

κι ο θυμός των ανέμων περιορίζεται

στη λεηλασία των φύλλων και των χωμάτων,

κι αν προδομένοι απ’τους ανθρώπους,

έχουμε τουλάχιστον τη δικαίωση

της αντίστασης.

 

 

2.

Η ΑΓΑΠΗ ΣΟΥ

 

Δεν είναι η αγάπη σου

κρασί που να το πιω

και σαν μεθύσω

να σου πω

άλλο δε θέλω.

Δεν είναι η αγάπη σου

η μπόρα του χειμώνα

που σαν εκαταλάγιασε

θα λέμε «δόξα σοι Θεέ».

Δεν είναι κύμα

που στης θάλασσας

τα βράχια

πάει συντρίβεται,

ούτε της άνοιξης λουλούδι

που διαβαίνει με τη μοίρα του,

ούτε και φως

όπου τον ήλιο συντροφεύει.

Η αγάπη σου

μοιάζει πιότερο της ιδέας.

Μένει πάντα εκεί.

Θεριεύει όσο την πολεμούν,

μεστώνει με τη φλόγα της καρδιάς.

Υπάρχει όσο υπάρχουν άνθρωποι,

καιπεριμένει.

 

 

 

3.

ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ

 

Ας παραμένουν τα όνειρα,

ας μην υλοποιούνται.

Ας απαλύνουν τους πονεμένους

οι προσδοκίες οι ανεκπλήρωτες.

Τουλάχιστον όσοι μπορούν και κάνουν όνειρα

μπορούν και να ζούνε.

Διαφορετικά,

το κακό θα’ταν με τη ζωή.

Διαφορετικά,

το κακό θα’ ταν για τη ζωή.

Για τον θάνατο θέμα δε θα’μπαινε πια.

 

 

4.

ΠΟΙΗΣΗ

 

Παραγγελιά ζωής

σε μεσσία ταπεινό

που’ ναι ριζικό του

πόνος, δάκρυ,σταύρωση

για την ανάσταση

των ανθρώπων.

 

 

5.

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΜΟΙΡΑ

 

Περπατήσαμε τους αιμάτινους δρόμους

πολέμων παντοειδών

δικασμένοι από μοίρα πανάρχαια,

μοίρα θανάτου και μισεμού.

Ονειρευτήκαμε τις πλατιές τις στράτες,

τον ανασασμό των ρόδων,

την αιώνια παρουσία της Κύπριδας άνοιξης.

Αφήσαμε στην καρδιά μας ανεκμετάλλευτα

τα αισθήματα της αγάπης,

πλήθια ως πάντα σε μας,

δοσμένοι ολόψυχα σ' αντιπαράθεση πικρή

με πόνο θανάτου

-μας έπεφτε πάντα πολύς ο θάνατος-

προσφιλών προσώπων,

αγαπημένων αδερφών,

σε μέστωμα νιότης και δίψα ζωής,

πάντα χαμένων από μοίρα πολέμου,

αιώνια,

των δυνάμεων του κακού,

που σημαδέψαν ετούτο τον τόπο

και πέτυχαν

τη μεταβολή της καρδιάς και της άνοιξής μας

σε χειμώνα μακρύ

και "κρανίου τόπο". 

 

Κώστας Κατσώνης

 

 

«Βραβείο Γιώργος Φ. Πιερίδης»-2021 της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου, για το Σύνολο του έργου του Δρα Κώστα Κατσώνη.

Κώστας Κατσώνης [Σύντομο εργοβιογραφικό σημείωμα]


Ο Κώστας Κατσώνης γεννήθηκε στην Αραδίππου της επαρχίας Λάρνακας  το 1949. Σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου  και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στα παιδαγωγικά  (M.Ed) και  είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στη λογοτεχνία για παιδιά και νέους, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Υπηρέτησε τη δημόσια εκπαίδευση της Κύπρου (δημοτική και μέση) για 40 σχεδόν χρόνια, αφυπηρετώντας από τη θέση του Πρώτου Λειτουργού Εκπαίδευσης, με ειδικά καθήκοντα στο Γραφείο του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού, ενώ για μια πενταετία συνεργάστηκε με το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, ως επιστημονικός συνεργάτης. Υπήρξε Συντονιστής του Δημητρίειου Πολιτιστικού Κέντρου Λάρνακας (1978-1983)-για το οποίο εξέδωσε πρόσφατα σχετικό βιβλίο, και μέλος της Εκδοτικής Ομάδας του λογοτεχνικού περιοδικού «Ο Κύκλος» (1980-1986), ενώ από το 1989 ίσαμε σήμερα έχει την ευθύνη της έκδοσης του περιοδικού «Ανέμη-επιθεώρηση κυπριακής παιδικής λογοτεχνίας» (τεύχη 1-28), που εκδίδει ο Κυπριακός Σύνδεσμος Παιδικού Νεανικού Βιβλίου. Είναι λογοτέχνης και ερευνητής-μελετητής της κυπριακής Ιστορίας και Λογοτεχνίας, και έχει επίσης ασχοληθεί με τη συγγραφή σχολικών εγχειριδίων.  Έχει  εκτενές συγγραφικό έργο που περιλαμβάνει γύρω στις 20 εκδόσεις (ποίηση, διηγήματα, ιστορικές μελέτες,  άρθρα και μελετήματα για την παιδική λογοτεχνία, δοκίμια, ανθολογία διηγήματος, εφαρμογές της διδακτορικής διατριβής του κ.ά.) και  πληθώρα δημοσιευμάτων (άρθρων και μελετών)  σε λογοτεχνικά περιοδικά της Κύπρου και της Ελλάδας, ενώ έχει  επιμεληθεί δεκάδες βιβλία Κύπριων συγγραφέων (λογοτεχνία, παιδική λογοτεχνία, λαϊκή ποίηση κ.ά.). Πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών Λάρνακας (2004), της οποίας είναι πρόεδρος από το 2007, ενώ με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε στη Λάρνακα η Πολιτιστική Κίνηση «Φίλοι της Λογοτεχνίας και του Πολιτισμού» (2015), της οποίας υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος και σήμερα κατέχει τη θέση του Αντιπροέδρου. Υπήρξε πρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου Παιδικού Νεανικού Βιβλίου (2007-2020), και σήμερα επίτιμος πρόεδρος, ενώ είναι ιδρυτής και πρόεδρος του Ιδρύματος «Ανδρέας Μαππούρας» Αραδίππου(από το 2015) και αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Πολιτιστικής Δημιουργίας για Νέους Επαρχίας Λάρνακας (από το 2009). Υπήρξε   μέλος της Κριτικής Επιτροπής για τα Κρατικά Βραβεία Παιδικής-Νεανικής Λογοτεχνίας Κύπρου (2002-2012) και διετέλεσε για μια δεκαετία(2006-2015)Πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής του «Βραβείου Πολιτιστικής Προσφοράς Τεύκρου Ανθία-Θεοδόση Πιερίδη». Από το 2010 είναι πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής του Διαγωνισμού Κυπριακών Ποιημάτων της Λαϊκής Εορτής του Κατακλυσμού Λάρνακας. Έχει αναπτύξει πλούσια κοινωνική και πολιτιστική δράση στη γενέτειρά του Αραδίππου ως δημοτικός σύμβουλος και σχολικός έφορος (2011-2016) και στη Λάρνακα, ως μέλος των επιτροπών εκδόσεων και πολιτισμού του Δήμου. Είναι νυμφευμένος  με τη φιλόλογο Αναστασία Χατζηλοή από τη Λάπηθο και έχουν δύο νυμφευμένα τέκνα.

Τετάρτη 16 Σεπτεμβρίου 2020

Κώστας Κατσώνης: Μες στην απλότητα των στίχων διαβάζουμε τη σύνθεση του κόσμου.





Από την Ποιητική του συλλογή: 
ΜΙΛΗΜΑΤΑ ΚΙ ΑΝΤΙΜΗΛΗΜΑΤΑ,  
(Εκδόσεις: Ηλία Επιφανίου)
ξεχωρίσαμε  ποιήματα που μιλούν άμεσα 
για την Ποίηση και τον Ποιητή. 
Αυτή η Ποιητική Συλλογή 
πρωτοεκδόθηκε το έτος 1993 
και περιλαμβάνει μια σειρά ποιημάτων 
που γράφτηκαν από το έτος 1973 
μέχρι και το 1993 
και επανεκδόθηκε το 2020



Ο ΠΟΙΗΤΗΣ [1] 

Ο ποιητής, ένα ποτήρι ξέχειλο
από τη πίκρα του κόσμου
ένα σήμαντρο 
που θ ακόυγεται πάντα 
στις στράτες των ανθρώπων
πότε σιγότερα κι αλαργινά,
κι άλλοτε με κλαγγιές και με γιούχα, 
στο ίδιο πάντα μετερίζι, 
καθώς τον ήλιο 
που αυγαταίνει το αύριο. 


Ο ΠΟΙΗΤΗΣ [2] 

Ένα όστρακο
που δεν κατάφερε 
ποτέ του να κλέψει 
ένα σπυρί
άμμο. 
Κι απόμεινε πεταμένο
ανάμεσα στα βράχια, 
κυοφορώντας 
ένα μαργαριτάρι. 

*

ΠΟΙΗΣΗ [1]

Όταν η άρνηση των ανθρώπων 
και των πραγμάτων 
δεν απαντέχεται.

ΠΟΙΗΣΗ [2]

Βάσταξες όλα τ΄ ασήκωτα 
που βάραιναν 
καρδιά, ψυχή και νου  μου.


ΠΟΙΗΣΗ [3]

Η ποίηση 
παραγγελιά ζωής 
σε Μεσσία ταπεινό
που ΄ναι ριζικό του 
πόνος, δάκρυ, σταύρωση 
για την ανάσταση των ανθρώπων 

*

ΑΤΙΤΛΟ

Μες στην απλότητα των στίχων 
διαβάζουμε τη σύνθεση του κόσμου. 

*


ΑΓΡΥΠΝΙΑ

Κάθε νύκτα την άνοιξη
ξαγρυπνάνε οι μούσες και οι ποιητές.

*

ΑΤΙΤΛΟ

Σας παρακαλώ, 
ανάψτε κανένα φως, κύριοι.
Ανάψτε κανένα φως 
ή τουλάχιστον
απαγγείλαυέ μας ένα ποίημα...





Παρασκευή 31 Μαΐου 2019

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ / Κατσώνης Κώστας



Ο ποιητής,
ένα ποτήρι ξέχειλο
από την πίκρα του κόσμου,
ένα σήμαντρο
που θ’ακούγεται πάντα
στις στράτες των ανθρώπων
πότε σιγότερα κι αλαργινά,
κιι άλλοτε με κλαγγιές και με γιούχα,
στο ίδιο πάντα μετερίζι.
καθώς τον ήλιο
που αυγαταίνει το αύριο.

ΑΤΙΤΛΟ / Κατσώνης Κώστας



Μες  στην απλότητα των στίχων
διαβάζουμε τη σύνθεση του  κόσμου.

ΔΕΙΛΙΝΟ / Κατσώνης Κώστας



Ωδή στη ζωή,
ωδή και στον θάνατο.
Συμφωνία μεθούσα
στο χορό των πνευμάτων.
Συμφωνία δακρύουσα
στη μελαγχολία των κριμάτων.
Δειλινό,
αδέρφι μου.

/ Κατσώνης Κώστας



Άνθρωπε,
όταν οι ώρες σημάνουν μεσάνυχτα,
Μη θυμάσαι πια όσα έχουν περάσει.
΄Οπου να’ναι
χαράζει μια μέρα καινούρια.

ΜΠΟΡΕΙ / Κατσώνης Κώστας



Σαν νυχτώνει,
άνοιξε ένα παράθυρο στη σκέψη σου
κιι ακλούθα το φως του.
Πού ξέρεις;
Μπορεί να σωθείς.

ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ / Κατσώνης Κώστας



Ας παραμένουν τα όνειρα,
ας μην υλοποιούνται.
Ας απαλύνουν τους πονεμένους
οι προσδοκίες οι ανεκπλήρωτες.
Τουλάχιστον όσοι μπορούν και κάνουν όνειρα
μπορούν και να ζούνε.
Διαφορετικά,
το κακό θα’ταν με τη ζωή.
Διαφορετικά,
το κακό θα’ ταν για τη ζωή.
Για τον θάνατο θέμα δε θα’μπαινε πια.

ΠΡΟΣΜΟΝΗ ΣΟΥ / Κατσώνης Κώστας



Στις νυχτωμένες στράτες των ονείρων,
αντάμα με την περιδιάβαση της ξαγρύπνιας
παραμονεύει ο θάνατος.
Γλυκόπικρος, διαφεντευτής
καθοδηγός μικρών πλασμάτων.
Της μπόρεσης ξολοθρευτής
και καταλύτης των ελπίδων.
Μα συντροφέψου τον
κι υποταγή ποτέ καμιά μη δίνεις.
Οι ώρες είναι λεύτερες
κι ο πολυφώτης ήλιος
προσμονή σου κι όνειρό σου.

ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΖΗΣΗΣ / Κατσώνης Κώστας




Εδώ που τύχαμε να ζούμε αφορεσμένοι,
Εδώ που τύχαμε ν’ακλουθάμε
τις πατημασιές κάποιων αοράτων ονείρων
φτιαγμένων σε κάποιες νυχτιές
όπου ο ύπνος μάς έλαχε καλός.
Εδώ που οι αμυγδαλιές δε μας πρόδωσαν ποτές
και τα σπουργίτια μάς καλημερίζουν κάθε αυγή
χωρίς προσποίηση ή τυποποιημένα χαμόγελα.
Εδώ που ο ήλιος
αναλύει κάθε μέρα τη χαρά του
σε πύρινες και φωτεινές ηλιακτίδες.
Εδώ που η αγάπη κρατάει στο χέρι κεραυνό
κι ο θυμός των ανέμων περιορίζεται
στη λεηλασία των φύλλων και των χωμάτων,
κι αν προδομένοι απ’τους ανθρώπους,
έχουμε τουλάχιστον τη δικαίωση
της αντίστασης.

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΜΟΙΡΑ / Κατσώνης Κώστας



Περπατήσαμε τους αιμάτινους δρόμους
πολέμων παντοειδών
δικασμένοι από μοίρα πανάρχαια,
μοίρα θανάτου και μισεμού.
Ονειρευτήκαμε τις πλατιές τις στράτες,
τον ανασασμό των ρόδων,
την αιώνια παρουσία της Κύπριδας άνοιξης.
Αφήσαμε στην καρδιά μας ανεκμετάλλευτα
τα αισθήματα της αγάπης,
πλήθια ως πάντα σε μας,
δοσμένοι ολόψυχα σ' αντιπαράθεση πικρή
με πόνο θανάτου
-μας έπεφτε πάντα πολύς ο θάνατος-
προσφιλών προσώπων,
αγαπημένων αδερφών,
σε μέστωμα νιότης και δίψα ζωής,
πάντα χαμένων από μοίρα πολέμου,
αιώνια,
των δυνάμεων του κακού,
που σημαδέψαν ετούτο τον τόπο
και πέτυχαν
τη μεταβολή της καρδιάς και της άνοιξής μας
σε χειμώνα μακρύ
και "κρανίου τόπο". 


ΕΜΠΟΔΙΟ / Κώστας Κατσώνης




Οι χαμένες πατρίδες
κι οι χαμένες αγάπες
στέκονται πάντα μπροστά μας,
εμπόδιο κάθε καινούριας πατρίδας
εμπόδιο κάθε καινούριας αγάπης.

Κατσώνης Κώστας (βιογραφικό σημείωμα)



Κώστας Κατσώνης (1949 -  )

Ο Κώστας Κατσώνης γεννήθηκε στην Αραδίππου  το 1949.Σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου  και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στα παιδαγωγικά 
( M.Ed., TrinityCollege, USA) και  είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος, του Παιδαγωγικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στη λογοτεχνία για παιδιά και νέους.   Από το 1971 ως το 1988 εργάστηκε ως δάσκαλος σε διάφορα δημοτικά σχολεία και από το 1988 μεταπήδησε στη Μέση Εκπαίδευση,  όπου και εργάστηκε ως φιλόλογος, για να αφυπηρετήσει το 2009 από τη θέση του Επιθεωρητή- Πρώτου Λειτουργού  Εκπαίδευσης, με ειδικά καθήκοντα στο Γραφείο του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού. Μετά την αφυπηρέτησή του συνεργάστηκε για μια πενταετία με το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιου Κύπρου (ως επιστημονικός συνεργάτης), στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής.Ανέπτυξε επίσης συνδικαλιστική δράση, ως γενικός αντιπρόσωπος,  Επαρχιακός Γραμματέας και μέλος του Δ.Σ.,τόσο της ΠΟΕΔ όσο και της ΟΕΛΜΕΚ.Από το 2011-2016 υπήρξε δημοτικός σύμβουλος και σχολικός έφορος στον Δήμο Αραδίππου.

 Είναι λογοτέχνης και  μελετητής της κυπριακής Ιστορίας και της Λογοτεχνίας, και έχει επίσης ασχοληθεί με τη συγγραφή σχολικών εγχειριδίων για τη Δημοτική και τη Μέση Εκπαίδευση της Κύπρου.Έχει στο ενεργητικό μεγάλο αριθμό εκδόσεων (ποίηση, διηγήματα, δοκίμια, ιστορικές,  λογοτεχνικές και άλλες μελέτες, αθολογία παιδικού διηγήματος και Διδακτορική Διατριβή). Έχει  επιμεληθεί,φιλολογικά και γλωσσικά, μεγάλο αριθμό εκδόσεων, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνονται λογτεχνικά και ιστορικά βιβλία, λαϊκή ποίηση κτλ. Με δική του  επιμέλεια και σχολιασμό εκδόθηκε (2015) το  βιβλίο «Ανδρέας Μαππούρας-Οι ποιητάρικες φυλλάδες»,  μια μνημειώδης έκδοση 960  σελίδων, ενώ  με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε στην Αραδίππου το Ίδρυμα «Ανδρέας Μαππούρας», του οποίου είναι πρόεδρος. Έχει επιμεληθεί επίσης την έκδοση «Ζωγραφία Λαλέουσα-ποιητικά άπαντα» (Λάρνακα, 2018),του αείμνηστου Αντρέα Κουρτέλλα, ενός καταξιωμένου δασκάλου, ζωγράφου και ποιητή, που έφυγε πρόωρα από τη ζωή.   Ασχολείται επίσης με τη μελέτη της παιδικής και της ευρύτερης  λογοτεχνίας της Κύπρου,  και έχει δημοσιεύσει μεγάλο αριθμό μελετημάτων  σε κυπριακά και ελλαδικά περιοδικά.Υπήρξε επίσης μέλος της Επιτροπής Εκδόσεων  του Δήμου Λάρνακας και  μέλος Κριτικών Επιτροπών για κρατικά και άλλα λογοτεχνικά βραβεία, ενώ εδώ και  πολλά χρόνια  συμμετέχει, αρχικά ως μέλος και τα τελευταία χρόνια ως πρόεδρος, στην Κριτική Επιτροπή του Κατακλυσμού Λάρνακας για τα κυπριακά ποιήματα, ερωτικά δίστιχα και τσιαττιστά.

Από το 1978-1983 εργάστηκε ως Συντονιστής του Δημητρίειου Πολιτιστικού Κέντρου Λάρνακας,για την πολυσήμαντη δράση του οποίου έχει γράψει σχετικό βιβλίο-έρευνα. Υπήρξε μέλος της εκδοτικής ομάδας που εξέδιδε στη Λάρνακα το περιοδικό τέχνης και προβληματισμού "Ο Κύκλος"(1980-1986), με επικεφαλής τον αείμνηστο Φοίβο Σταυρίδη,  ενώ από το 1989 έχει την ευθύνη για την έκδοση  της ετήσιας επιθεώρησης κυπριακής παιδικής – νεανικής  λογοτεχνίας "Ανέμη", που έχει συμπληρώσει ίσαμε σήμερα 26 τεύχη. Είναι πρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου Παιδικού Νεανικού Βιβλίου και   της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών  Λάρνακας,  και αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Πολιτιστικής Δημιουργίας για παιδιά και νέους Επαρχίας Λάρνακας. Με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε στη Λάρνακα η Πολιτιστική Κίνηση «Φίλοι της Λογοτεχνίας και του Πολιτισμού», της οποίας υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος, ενώ  από το 2017 είναι αντιπρόεδρος. Είναι νυμφευμένος με την Αναστασία Χατζηλοή από τη Λάπηθο και έχουν δύο παιδιά.

‘Εργα:
·         Ελάτε να γνωρίσουμε την Κύπρο, ( για τα ελληνικά παροικιακά σχολεία), Έκδοση  Υπουργείου Παιδείας Κύπρου, Λευκωσία 1992.
·         Μιλήματα κι αντιμιλήματα (ποιητική συλλογή), Λάρνακα 1993.
·         Μορφές της Κυπριακής Παιδικής Λογοτεχνίας, Τόμος Β’ Λευκωσία   1996 (με Γ. Κιτρομηλίδη, Μ. Μιχαηλίδου και Φλ. Τιμοθέου)
·         Η Μελίνα της Κερύνειας (διηγήματα για μεγάλα παιδιά και νέους),   εκδόσεις Κ Επιφανίου, Λευκωσία 2002/2003.
·         Η Κύπρος στους δρόμους της Ιστορίας (ιστορική μελέτη), Λάρνακα   2002/2003/2007
·         Νεότερες εξελίξεις στη λογοτεχνία της Κύπρου για παιδιά και νέους, εκδόσεις Πάργα, Αθήνα 2003
·         Πρόσωπα και θέματα της κυπριακής παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας,  Εκδόσεις Πάργα, Αθήνα 2003
·         Γράμμα από τον ουρανό (διηγήματα) Εκδόσεις Πάργα, Λευκωσία 2006
·         Το παιδαγωγικό στοιχείο στο σύγχρονο κυπριακό διήγημα για παιδιά  και νέους (διδακτορική διατριβή), έκδοση Πολιτιστικών Υπηρεσιών Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού (σειρά διδακτορικών διατριβών, αρ. 9), Λευκωσία 2008
·         Λογοτεχνία και ειρηνική συνύπαρξη (Ανθολογία διηγήματος για παιδιά),  Πάργα, Λευκωσία 2012
·         Εκπαίδευση για τον 21ο αιώνα (δοκίμια), Πάργα, Λευκωσία  2013
·         Η πνευματική δημιουργία στη Λάρνακα - λόγιοι, συγγραφείς, λογοτέχνες,  μελετητές-100 Λογοτέχνες της Λάρνακας, (τόμος 1ος), Λάρνακα 2018 (συλλογική έκδοση, με Γ.Κιτρομηλίδη και Γλ.Γεωργιάδη). 
·         Αραδίππου, η Αυλή της Δεσποτείας-Άνθρωποι, Ιστορία, Πολιτισμός, Έκδοση Δήμου Αραδίππου, Αραδίππου 2018 (συλλογική έκδοση)
·         Το Δημητρίειον Πολιτιστικόν Κέντρον Λάρνακος 1973-1983 (μελέτη), Λάρνακα (υπό έκδοση)

Πέμπτη 12 Ιουλίου 2018

«Με το κλικ της ψυχής» του Βάσου Χαγιάννη . Παρουσιάζει ο Κώστας Κατσώνης, φιλόλογος-συγγραφέας





Γνωρίζοντας εδώ και πολλά χρόνια τον Βάσο Χαγιάννη, ως έναν από τους καλύτερους φωτογράφους της Λάρνακας, με ιδιαίτερη καλλιτεχνική ευαισθησία, δεν ήταν έκπληξη για μένα όταν πληροφορήθηκα την απόφασή του να εκδώσει σ’ έναν συγκεντρωτικό τόμο αρκετά από τα ποιήματα που έγραφε κατά καιρούς όλα αυτά τα χρόνια.

Ο ευαίσθητος άνθρωπος και καλλιτέχνης, που η πολύχρονη ενασχόλησή του με την τέχνη και τη ζωή, τον έχει γεμίσει με μοναδικές εμπειρίες, συγκινείται από τη γύρω του καθημερινότητα και  αποτυπώνει μέσα από τους στίχους του συναισθήματα, σκέψεις, ιδέες, προβληματισμούς και αντιλήψεις για τον άνθρωπο, τον τόπο, τον  κόσμο και την πραγματικότητα του καιρού μας. 

Ο Βάσος Χαγιάννης, ο οποίος  στα 15 του χρόνια ήρθε από την Πενταλιά της Πάφου, για να εγκατασταθεί μόνιμα στη Λάρνακα, την οποία, όπως αναφέρει στο βιογραφικό του σημείωμα,  «αγάπησε όσο κανένας άλλος», γράφει εδώ και 47 χρόνια τη δική του  ιστορία (από το 1960),  στην πόλη του Ζήνωνα, ως καλλιτέχνης-φωτογράφος, «με ειδικότητα στην ασπρόμαυρη φωτογραφία».  Χιλιάδες απόφοιτοι γυμνασίων και λυκείων, μαθητές και μαθήτριες, αλλά και  άτομα μεγαλύτερης ηλικίας από την πόλη της Λάρνακας και από την επαρχία, κατέφευγαν στον καλλιτέχνη  φωτογράφο, για να έχουν μια όσο γίνεται πιο επιτυχημένη φωτογραφία στο απολυτήριο, στην ταυτότητα, στο διαβατήριο αλλά και για άλλου είδους φωτογραφήσεις.  

Η καλλιτεχνική αυτή ευαισθησία, που πηγάζει από τη δύναμη του ταλέντου αλλά και από τον πλούτο της ψυχής, ξανοίγεται σήμερα μπροστά μας μέσα από την ποίηση του Βάσου Χαγιάννη που παρουσιάζουμε απόψε. Η δική του κατάθεση στο χώρο της ποίησης γίνεται με την  πρώτη του ποιητική συλλογή, η οποία έχει τίτλο  «Με το κλικ της ψυχής», και εκδόθηκε στη Λάρνακα το 2007 από τις εκδόσεις «Βιβλιοεκδοτική». Ο τίτλος της συλλογής είναι ενδεικτικός αυτού που αναμένει ο αναγνώστης, καθώς κάνει την  περιδιάβαση στον ποιητικό κόσμο του Βάσου Χαγιάννη. Το κλικ της φωτογραφικής που καθημερινά  συντροφεύει τον φωτογράφο ποιητή γίνεται τώρα ποιητικό σύμβολο-πολύ πετυχημένο πράγματι- για να εκφράσει τους κραδασμούς της ψυχής του. Ο αναγνώστης βρίσκεται αντιμέτωπος από την αρχή του βιβλίου, που αποτελείται από 168 σελίδες, με ένα ποιητικό αποτέλεσμα που καταδεικνύει έναν  πλούσιο εσωτερικό κόσμο.

Γεγονότα της καθημερινής ζωής, η ιστορία, η  προσφυγιά, η φύση, η κοινωνική ζωή, η θρησκεία και η παράδοση του τόπου, η πατρίδα, ο έρωτας και άλλα πολλά και ποικίλα θέματα εμπνέουν και συγκινούν τον ποιητή Βάσο Χαγιάννη, ο οποίος στοχάζεται ποιητικά και εκφράζει με το δικό του ποιητικό τρόπο τις  ευαισθησίες και τα συναισθήματά του.

Η ποιητική συλλογή «Με το κλικ της ψυχής» περιλαμβάνει συνολικά 155 ποιήματα, τα οποία ταξινομούνται σε  έξι  διαφορετικές  ενότητες : Κοινωνικοθρησκευτικά, Ηθογραφικά, Αφιερώματα, Πατριωτικά, Παιδικά, Ερωτικά. Οι μεγάλες αυτές θεματικές ενότητες καλύπτουν και άλλες επί μέρους πτυχές και πηγές της ποιητικής έμπνευσης του Χαγιάννη, όπως είναι για παράδειγμα η κυπριακή τραγωδία  με τη συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή, το δράμα των αγνοουμένων και η υπέρμετρη αγάπη του για τον τόπο.

Αυτή η αγάπη  για την κατεχόμενη γη μας αλλά και για την Κύπρο γενικότερα εκφράζεται πολύ παραστατικά μέσα από τα αφιερωματικά ποιήματα,  που αποτελούν την τρίτη θεματική  ενότητα της συλλογής. Στην ενότητα αυτή  διαβάζουμε ποιήματα αφιερωμένα στην Αμμόχωστο (τρία διαφορετικά ποιήματα), στην Κερύνεια, τη Λάπηθο, τον Καραβά, τα Λιμνιά, την Ακανθού,  αλλά και ποιήματα για τη Λάρνακα, τα «Τέσσερα Φανάρια» που  χάθηκαν, την Πάφο, τη Λεμεσό και ακόμα για την  Αθήνα των Ολυμπιακών Αγώνων.  

Σημαντική θέση επίσης κατέχουν ανάμεσα στα ποιήματα-αφιερώματα του Χαγιάννη όσα αναφέρονται σε ηρωικές μορφές και στιγμές της σύγχρονης κυπριακής και ελληνικής στορίας, όπως είναι ο  Γρηγόρης Αυξεντίου,  ο Τάσος Ισαάκ και οι ήρωες του Πολυτεχνείου. Δεν παραμένει επίσης ασυγκίνητος ο ποιητής  από τον άδικο χαμό του Νίκου Κρανιδιώτη, του πατέρα Αρσένιου-ηγουμένου του Μαχαιρά,  του αρχηγού της Εθνικής Φρουράς Χαρίλαου Φλωράκη, αλλά και από τη φυγή του Γρηγόρη Μπιθικώτση, του αδελφού του Νίκου και άλλων αγαπημένων φίλων, ενώ αφιερώνει ένα του ποίημα και στα παιδιά με ειδικές ανάγκες-ενδεικτικό κι αυτό της πλούσιας ευαισθησίας του. Από το ποίημα αυτό δίνουμε ένα μικρό δείγμα: Σαν φύλλα φθινοπωρινά/ κάτω στη γη ριγμένα/παιδιά του ίδιου Θεού/ κι όμως λησμονημένα. / Δυο μάτια έχουνε κι αυτά/ δυο πόδια και δυο χέρια/  και δικαιούνται μερτικό/ στον ήλιο και στ’ αστέρια («Αφιερωμένο στα παιδιά με ειδικές ανάγκες», σ. 83).  


Από την ενότητα των αφιερωματικών ποιημάτων, 27 συνολικά, αξίζει πιστεύω να δώσουμε και κάποιους άλλους νδεικτικούς στίχους, που φανερώνουν τη μεγάλη αγάπη του ποιητή για τον τόπο και για τους ανθρώπους. Ένα από τα ωραιότερα ποιήματά του αφιερώνει στη Λάρνακα- που όπως αναφέρει «τον υιοθέτησε», για την οποία γράφει χαρακτηριστικά : Τις φεγγαρόλουστες βραδιές είσαι παραμυθένια/ και λάμπεις στη Μεσόγειο σαν κάτασπρη γαρδένια./Αρχοντική καταγωγή/ σου δίνει η Ιστορία/ και μια βαριά κληρονομιά/ στου χρόνου την πορεία  («Λάρνακα», σ.100).  Για την Πάφο, τόπο επίσης αγαπημένο,  από όπου κατάγεται,  γράφει με μεγάλη αγάπη: Όπου και να’ μαι υπόσχομαι κοντά σου θα γυρίσω/ κι απ’ το δικό σου το κρασί να πιω για να μεθύσω («Χαρισμένο στην Πάφο», σ. 89).  Αλλά και για της Λεμεσού τη μεγάλη γιορτή του  κρασιού μιλά ο ποιητής: Μας κάνει τη ζωή χρυσή/ένα γλυκόποτο κρασί/ ως και θεούς ευφραίνει/ νέκταρ το λέγανε θαρρώ/ και το’ χανε για θησαυρό/που τη ζωή γλυκαίνει («Στο βωμό του κρασιού και της αγάπης-για τη Λεμεσό», σ. 97).  

Ο πόνος για τη συνεχιζόμενη τραγωδία του νησιού μας,  για την προσφυγιά και την κατοχή αποτυπώνεται πολύ έντονα στα ποιήματα που αφιερώνει στην κατεχόμενη γη μας, όπου όμως επίσης εκφράζεται και η βαθιά πίστη, η αισιοδοξία και η ελπίδα της δικαίωσης και της επιστροφής. Θρηνεί για τη σκλαβωμένη Αμμόχωστο ο ποιητής καθώς υμνεί την κουρσεμένη ομορφιά της : Ήσουν μια διαμαντόπετρα/ στης Κύπρου μας το χέρι/ ντυμένη με λεμονανθούς/ σαν άσπρο περιστέρι.// Κι ήρθε ο Αττίλας μιαν αυγή/ μαύρη κι αραχνιασμένη/ να σε κουρσέψει Αμμόχωστος / πόλη αγαπημένη!(«Ήσουν μια διαμαντόπετρα», σ. 93). Ταυτόχρονα,  όμως σε ένα άλλο του ποίημα  για την κατεχόμενη  πόλη του Ευαγόρα, εκφράζει τη βεβαιότητα πως το άδικο δεν μπορεί για πολύ ακόμα να κρατήσει: Ας ήταν όνειρο κακό/όνειρο εφιαλτικό/που  η αυγή θα σβήσει. / Να κάνει ο χρόνος μια στροφή/ πιο πίσω απ’ την καταστροφή/ και τ’ όνειρο ν’ανθίσει. / Να ξανανθίσουν πασχαλιές/ και μες στους δρόμους κοπελιές/να βγουν να σεριανίσουν/ κι οι νέοι με τις κιθάρες τους/κάθε κρυφές λαχτάρες τους/να ξανατραγουδήσουν («Αμμόχωστος», σ. 96).

Ανάλογα είναι τα συναισθήματα του ποιητή όταν γράφει στίχους για την Κερύνεια, τη Λάπηθο, την Ακανθού και τα Λιμνιά. Ο πόνος για το άδικο σμίγει με την ελπίδα και την προσμονή της απελευθέρωσης και της επιστροφής. Αξίζει όμως να σημειώσουμε ότι όλα αυτά τα ποιήματα είναι γραμμένα με μεγάλη αγάπη, τόσο που έχεις την αίσθηση πως ο ποιητής  ανήκει σ’ αυτούς τους τόπους, εμπνέεται από την ομορφιά και τη  θύμησή τους με τον ίδιο τρόπο που συγκινείται και γράφει  για τη γενέθλια γη του.  Γράφει για παράδειγμα για τη Λάπηθο : Θάλασσα έχεις και βουνό/ κι έναν καθάριο ουρανό/ να λάμπει μες στ’ατλάζι./ Όλο τον κόσμο γύρισα/ και όμως δεν αντίκρισα/ πόλη για να σου μοιάζει. / Λεμονανθοί σε ζώνουνε / κι όλοι σε καμαρώνουνε/ νυμφούλα στολισμένη. / Δαντελωτές ακρογιαλιές/ ρόδα και τριανταφυλλιές/ Λάπηθος λατρεμένη. / Και θέλω τη στερνή πνοή/ όταν θα φεύγω απ’ τη ζωή/ σε μια κορφή σου απάνω/ την τόση σου την ομορφιά/ να κλείσω μέσα στην καρδιά/ λίγο προτού πεθάνω(«Λάπηθος λατρεμένη», σ. 86).

Συναφή με τα αφιερωματικά  του ποιήματα είναι και τα πατριωτικά, 17 συνολικά ποιήματα, που αναφέρονται στην 1η Απριλίου, στην Παναγία του Μαχαιρά και τ’ ολοκαύτωμα του  Αυξεντίου, στην ΕΟΚΑ, στο έπος του σαράντα και κυρίως στην τραγωδία του  1974, με τέσσεα  ποιήματα αφιερωμένα στους αγνοουμένους και άλλα πέντε   ποιήματα να υμνούν την Κύπρο και τους αγώνες της για λευτεριά: Χώματα αγαπημένα, Κύπρος αέρινο νησί, Αγαπημένο χώμα, Όμορφη γλυκιά πατρίδα, Πού βρίσκεται η λευτεριά, είναι οι τίτλοι των ποιημάτων που τους αναφέρουμε ενδεικτικά.   



Όσον αφορά τις άλλες  θεματικές ενότητες, όπως ήδη έχουμε αναφέρει η πρώτη περιλαμβάνει ποιήματα που αναφέρονται στην κοινωνικο- θρησκευτική ζωή, στη νοσταλγία περασμένων εποχών  και  την οικογένεια,  ενώ η δεύτερη περιλαμβάνει τα ηθογραφικά ποιήματα, που  επικεντρώονονται θεματικά σε κοινωνικούς βασικά προβληματισμούς  του ποιητή για διάφορα θέματα  της καθημερινής ζωής.  Τα περισσότερα από τα ηθογραφικά ποιήματα είναι εμπνευσμένα από  την παραδοσιακή ζωή του τόπου, τις συνήθειες,  τις αξίες  και τις αρχές που καθόριζαν στο παρελθόν  τη ζωή και τις σχέσεις των ανθρώπων. Ο ποιητής,  με νοσταλγική διάθεση,  φιλοσοφεί, υμνεί τη φύση, προβληματίζεται και αποτυπώνει τα συναισθήματά του για όλα όσα περνούν και χάνονται στη δίνη της εξέλιξης και της κακώς νούμενης προόδου, που σημαδεύει τη σύγχρονη εποχή.

Στην ενότητα των κοινωνικο-θρησκευτικών ποιημάτων διαβάζουμε ποιήματα για τα Χριστούγεννα, για τη Λαμπρή, για την ευτυχία, την αγάπη, την οικογένεια, τη μάνα και το Θεό. Με έντονη θρησκευτική διάθεση ο Βάσος Χαγιάννης  ξεδιπλώνει τα βαθύτερα αισθήματά του για το δημιουργό μέσα από τα περισσότερα ποιήματα της ενότητας αυτής. Οι τίτλοι των ποιημάτων είναι χαρακτηριστικοί του περιεχομένου τους: Κάτω απ’ τη σκέπη σου Θεέ, Ευλογημένη είσαι ελιά, Βάλε  το χέρι σου Θεέ, Αγάπα τον πλησίον σου, Να αγαπάς το διπλανό, Χρέος στο δημιουργό, Ο Τυφλός, Η Ευτυχία, Η Αγάπη. Αυτά κι άλλα ακόμα ποιήματα καταδεικνύουν τη βαθιά πίστη του ποιητή και  την προσήλωσή του στις χριστιανικές αρχές  και αξίες, κορυφαία έκφραση των οποίων αποτελεί η αγάπη, την οποία προβάλλει και  υμνεί ο ποιητής με ιδιαίτερα έμφαση μέσα από τους στίχους του : Στης καρδιάς μου τα παλάτια / σ’έχω πάντα θρονιασμένη/ Η πιο όμορφη στον κόσμο και χιλιοτραγουδισμένη. / Τρεις μονάχα συλλαβούλες/ πάνω σε χρυσή κλωστή/Ποτισμένη με το δάκρυ/  αχ! Αγάπη είσαι εσύ! («Η Αγάπη», σ.26). Η οικογένεια, ο πόνος της μάνας και  η γραφική γειτονιά των παιδικών του χρόνων και άλλες νοσταλγικές θύμησες εκφράζονται επίσης ποιητικά μέσα από αρκετά ποιήματα της πρώτης και της δεύτερης ενότητας.

Ιδιαίτερα, όσον αφορά τη μεγάλη ενότητα των ηθογραφικών ποιημάτων, που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής, με 50 συνολικά ποιήματα, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι ο ποιητής  ασχολείται με τα μεγάλα θέματα της ζωής  φιλοσοφεί, γίνεται ο λόγος του παραινετικός,  θυμάται και νοσταλγεί περασμένες όμορφες εποχές, ενώ ταυτόχρονα στηλιτεύει το σύγχρονο τρόπο ζωής, διαμαρτύρεται και εκφράζει ακόμα την οργή και την αγωνία του για όσα ανορθόδοξα βλέπει να συμβαίνουν σήμερα ανάμεσα στους ανθρώπους, που ρέπουν προς τον εύκολο πλουτισμό, θυσιάζουν αρχές και αξίες, έχουν εμπορευματοποιήσει τα πάντα και γενικά έχουν χάσει την αίσθηση του μέτρου και του ωραίου. Μερικοί από τους τίτλους είναι ενδεικτικοί των ποιητικών προβληματισμών του Βάσου Χαγιάννη: Ποτέ στους ταπεινότερους να μη γυρνάς την πλάτη, Το χτες και το σήμερα, Νοσταλγικές αναμνήσεις,Η φιλία, Χρόνε σκληρέ και απονε, Κάποτε υπήρχε ανθρωπιά, Καταραμένο χρήμα, Τι είναι η συνείδηση, Οι άνθρωποι είναι αχάριστοι, Μη σπαταλάς το σήμερα, Ελευθερώστε τα πουλιά, Είν’ η ζωή μας θέατρο και άλλα.


Από τη μεγάλη αυτή ενότητα των ηθογραφικών ποιημάτων, που είναι ενδεικτικά της ποιητικής του ιδεολογίας, διαβάζουμε μερικούς χαρακτηριστικούς στίχους : Το σπίτι σου αν είν’ ζεστό και μοιάζει με παλάτι, /ποτέ στους ταπεινότερους να μη γυρνάς την πλάτη./Όταν ο ήλιος γεννηθεί,δεν είν’για σένα μόνο!/Μοιράζει φως και ζεστασιά που διώχνει κάθε πόνο («Ποτέ στους ταπεινότερους να μη γυρνάς την πλάτη», σ. 33).  Εκτός από την ευαισθησία του για τον ανθρώπινο πόνο είναι διάχυτη η  φυσιοατρία του σε αρκετά ποιήματα, ενώ δεν παραλείπει να εκφράζει και την αγωνία του για το οικολογικό πρόβλημα του πλανήτη μας : Τοίχο να κτίσουν μια φωλιά/ψάχνουν τα χελιδόνια/ μα δεν υπάρχει μια γωνιά/γκρεμμίσαντα μπαλκόνια./ Αγκόκλημα και γιασεμί/δε βλέπεις να σκαλώνει/γύρω τριγύρω το μπετόν/ που την ψυχή πλακώνει. («Το χτες και το σήμερα», σ. 34). Τα θέματα αυτά αλλά και άλλα πολλά, όπως είναι ο πόλεμος, η ξενιτιά, αλλά και η ελπίδα, το όνειρο και η  νοσταλγία περασμένων, δίνονται μέσα από τους στίχους του με ευαισθησία αλλά και ρομαντική διάθεση.

Αυτή η ρομαντική  διάθεση εκφράζεται πολύ χαρακτηριστικά στο ποίημα «Όνειρα» (σ. 52) : ΄Ονειρα χρυσοϋφαντα και χρυσοκεντημένα/ ποσο καιρό θα μένετε μες στην καρδιά κλεισμένα; /Θέλω σε τόπους μαγικούς σε μέρη π’ αγαπάω/ εκεί π’ αρχίζει η ανατολή κι η δύση να σας πάω./ Σε ηλιοβασιλέματα δεν σας το λέω ψέματα/ κι ανατολή ακόμα!  Να ταξιδέψουμε μαζί/ και η ζωή μας η πεζή να δει χαρά και χρώμα. Η νοσταλγία για το χωριό του εκφράζεται επίσης πολύ όμορφα μέσα από το ποίημα «Το χωριό μου» (σ. 65) : Του χωριού μου τον αέρα θα’θελα να ξαναζήσω/ και στα γραφικά δρομάκια μια φορά να σεριανίσω./ Στις απάτητες κορφές σου στις πλαγιές και τα λαγκάδια/ να’ βλεπα τον κάμπο πέρα όπου βόσκουν τα κοπάδια.

Η ποιητική συλλογή του Βάσου Χαγιάννη «Με το κλικ της  ψυχής» κλείνει με τα παιδικά και τα ερωτικά ποιήματα, που είναι επίσης  γραμμένα με ευαισθησία και νοσταλγική διάθεση. Τα 19 παιδικά του ποιήματα διακρίνονται για τη ρέουσα γραφή, τον προσεγμένο παραδοσιακό στίχο και τη γλωσσική απλότητα και σαφήνεια. Γενικά, μπορούμε να πούμε ότι τα ποιήματα του Βάσου Χαγιάννη, που είναι γραμμένα σε παραδοσιακό ομοιοκατάληκτο στίχο, είναι γραμμένα με ευαισθησία,  διακρίνονται για την απλότητα και την αυθεντικότητα της έμπνευσης  και της γραφής, και μπορούν να συγκινήσουν τον αναγνώστη και να του μεταδώσουν ταυτόχρονα μηνύματα ελπίδας αλλά και αισιοδοξίας για τη ζωή και για τον άνθρωπο.

Αγαπητέ Βάσο,σε συγχαίρω πραγματικά για τα ποιήματά σου και  εύχομαι ολόψυχα να είσαι πάντα γερός και δυνατός, για να συνεχίσεις, με το σφρίγος της εφηβικής σου ψυχής, να γράφεις και να δημιουργείς, αποτυπώνοντας ποιητικά ή και πεζά τις μοναδικές εμπειρίες μιας πολύχρονης εμπειρίας στο χώρο της φωτογραφικής τέχνης και της ζωής στην πόλη του Ζήνωνα, που όχι μόνο σε υιοθέτησε και σε αγάπησε, αλλά  σε συγκαταλέγει ανάμεσα στους πιο εκλεκτούς καλλιτέχνες δημιουργούς του σύγχρονου πολιτισμού της.